Noordgouwe: een bijzonder ringdorp

Net als zes andere Zeeuwse dorpen is Noordgouwe op Schouwen-Duiveland door de Monumentenwet bestempeld als beschermd dorpsgezicht. Niet met de bedoeling het dorp te ‘bevriezen’ waardoor geen dakpan van kleur zou mogen verschieten of een dakkapel worden toegevoegd. Wel met het doel dat nieuwe ontwikkelingen zoveel mogelijk aansluiten bij de historisch gegroeide situatie.

Ringgracht rondom het kerkhof van Noordgouwe (foto Aad de Klerk).

Gracht

In de toelichting bij de aanwijzing tot beschermd gezicht heet Noordgouwe merkwaardig genoeg een ‘typisch Zeeuws kerkringdorp’. Toch zou je het eerder atypisch kunnen noemen. Want het heeft iets wat in geen enkel ander Zeeuws dorp voorkomt, met uitzondering van het buurdorp Dreischor: een gracht rondom het kerkhof. Vroeger lag in meer dorpen zo’n gracht. Maar in de meeste plaatsen volgde demping, nadat die grachten waren verworden tot open riolen.

Buurtsuper

Aan de Ring zat buurtsuper Nummer 11. Daarmee had Noordgouwe van 1992 tot 2011, dankzij plaatselijk actievoeren en gemeentelijke steun, een voorziening die uit de meeste kleine dorpen al lang is verdwenen.

Luchtfoto van ‘de ring’ van Noordgouwe in 1973 (ZB, Beeldbank Zeeland, foto Slagboom en Peeters).

Voorbeeld?

Noordgouwe is allesbehalve keurig rond, maar biedt vanuit de lucht wel een fraai gezicht. Bovendien is het niet zo oud is als de meeste andere ringdorpen. Het ligt in een polder uit 1374. Misschien werd het wel gebouwd naar het voorbeeld van Dreischor, dat eerder in de veertiende eeuw ontstond.

Literatuur

K. Bos, J. van Damme en A. de Klerk (red.), Dorpen in Zeeland, Middelburg 1991.
A.P. de Klerk, Het Nederlandse landschap, de dorpen in Zeeland en het water op Walcheren; historisch-geografische en waterstaatshistorische bijdragen, Utrecht 2003.
Aad de Klerk, Dorpen in Zeeland, deel 5 in de serie Zeeland van toen & nu, Zwolle 2005.