Oudedorp op Walcheren: een dorp van één straat

Zonder kerk is het Walcherse Oudedorp geen echt dorp. Het is een gehucht met de allersimpelste plattegrond die er te bedenken valt: één straat, loodrecht op de dijk rondom de polder. In de meeste van dit soort plaatsen heet die straat de Voorstraat, zodat dit dorpstype vaak als het voorstraatdorp wordt aangeduid. Het is karakteristiek voor de jongere polders in Zeeland. Het werd vaak al vooraf op de tekentafel ontworpen.

Oudedorp, gezien vanaf de dijk om de Oud-Sint-Jooslandpolder.

Lapje grond

Oudedorp of Sint-Joosland ligt in de Oud-Sint-Jooslandpolder die in 1631 droogviel. In de uiterste westhoek van die polder hadden de bedijkers voor het toekomstige dorp een lapje grond gereserveerd. Het was grond van minderwaardige kwaliteit, want een dorp bouw je natuurlijk niet op eersteklas landbouwgrond. De voorstraat werd hier Sint-Jooslandstraat genoemd. Volgens een vroegere beschrijving: ‘eene dubbele rij van ongeveer 18 à 20 huizen, die eene blind loopende straat vormden’. Inderdaad liep het straatje blind, dood, op niets uit. Bij gebrek aan een kerk was het belangrijkste en waarschijnlijk oudste gebouw lange tijd herberg De Witte Zwaan.

Bewoners van Oudedorp poseren, anno 1930 (ZB, Beeldbank Zeeland).

Nieuwland

In de volgende polder, die in 1644 werd bedijkt als de Middelburgse Polder, hebben de planologen van toen er alles aan gedaan om een volwaardiger dorp van de klei te krijgen. Dat werd, weinig origineel, Nieuwland gedoopt. Sindsdien ging het oudere Sint-Joosland steeds vaker door onder de naam Oudedorp.

Overvleugeld

Het nieuwe dorp werd ruimer bemeten, kreeg een kerk en de beschikking over een haven. Dat alles moest men in Oudedorp missen. Zo hield de opkomst van de ene plaats de andere klein. Oudedorp ging in kerkelijk opzicht tot Nieuwland behoren en bleef een gehucht. Samen vormden ze tot 1 juli 1966 de gemeente Nieuw- en Sint-Joosland. Die ging toen op in de gemeente Middelburg.

Literatuur

K. Bos, J. van Damme en A. de Klerk (red.), Dorpen in Zeeland, Middelburg 1991.
P.J. ’t Hooft, Dorpen in Zeeland, Amsterdam 1944.
A.P. de Klerk, Het Nederlandse landschap, de dorpen in Zeeland en het water op Walcheren. Historisch-geografische en waterstaatshistorische bijdragen, Utrecht 2003.
Aad de Klerk, Dorpen in Zeeland, deel 5 in de serie Zeeland van toen & nu, Zwolle 2005.