Rijksmonumentale boerderij Oranjepolder

Boerderij Oranjepolder in Arnemuiden is een van de grootste historische boerderijen op Walcheren. Eeuwenlang werd de hofstede als Kroondomein verpacht aan herenboeren uit de omgeving. Sinds 1990 is de rijksmonumentale boerderij in eigendom van de familie Kodde, die erf en bebouwing een warm hart toedraagt.

Polderlandschap

Boerderij Oranjepolder is gelegen in de gelijknamige polder, ten noordoosten van het dorp Arnemuiden. De polder kwam in 1618 tot stand in opdracht van prins Maurits. De droog te leggen schorren, ‘Ten Halven Crijte’ en het ‘gors van Arnemuiden’, waren beide in eigendom van de prins. Na de drooglegging bleef De Oranjepolder eeuwenlang een Kroondomein van de Oranjes, waarbij de aldaar gerealiseerde hofstede verpacht werd aan grote boeren uit de omgeving. De voor Walcheren typerende Nieuwlandpolder had een oppervlakte van circa 118 hectare en werd in het geheel voor agrarische doeleinden beschikbaar gesteld aan de pachter van de hofstede.

Boerderij Oranjepolder in Arnemuiden (Erfgoed Zeeland).

Pachters herenboeren

De pachters van hofstede Oranjepolder waren grote herenboeren. Met haar 118 hectare gold de boerderij als een van de grootste van Walcheren. Veel meiden en knechten uit de omgeving waren er werkzaam, terwijl in de oogstperiode tientallen dagloners werden aangetrokken. Een bekende pachter van de boerderij, de van oorsprong uit Oostkapelle afkomstige herenboer Adriaan Kodde, werd – door de eigen familie – zelfs ‘de god van Walcheren’ genoemd. In 1867 nam hij als vijftigjarige de hofstede over als pachter van het Kroondomein. Het boeren op Oranjepolder legde hem geen windeieren. Ruim twintig jaar na de aanvang van de pacht verliet hij als vermogend man de hofstede, om vervolgens in Koudekerke te gaan rentenieren. De pacht bleef overigens in handen van de familie, doordat schoonzoon Cornelis Crucq het stokje van Adriaan overnam.

Adriaan Kodde, herenboer op hofstede Oranjepolder (detail van een ansichtkaart, Zeeuws Archief).

Erfbebouwing

Van de oorspronkelijke erfbebouwing is niets bewaard gebleven. De huidige gebouwen van boerderij Oranjepolder dateren uit het eerste kwart van de twintigste eeuw. Woning en schuur zijn los van elkaar gebouwd, de woning in 1904 en de landbouwschuur in 1924. In tegenstelling tot veel oudere Zeeuwse landbouwschuren is dit omvangrijke exemplaar niet in hout, maar al volledig in baksteen opgetrokken. Een teken van welvaart en vooruitgang. Ook bevinden zich op het erf een varkenshok, gelegen aan de voormalige mestput en direct aan de openbare weg een grote, gepotdekselde schaapskooi.

De nabij de openbare weg gelegen schaapskooi is in 2010 gerestaureerd (Erfgoed Zeeland).

Aankoop en restauratie

In de jaren zestig van de negentiende eeuw werd boerderij Oranjepolder een Staatsdomein. De toenmalige pachter had echter geen opvolgers. Bij het beëindigen van het pachtcontract rond 1990 besloot Domeinen de boerderij te verkopen. Jo en Tineke Kodde werden de gelukkige eigenaren. Samen zetten zij, met gelijknamige neef Jo Kodde, een florerend boerenbedrijf op. In 1997 werd de boerderij aangewezen als rijksmonument. Ruim tien jaar later, in 2010, werden zowel de schaapskooi als de landbouwschuur grondig gerestaureerd. In de landbouwschuur bleven hierbij veel authentieke en herkenbare ruimten bewaard, zoals de paardenstal, een gedeelte van de koeien- en kalverstal, het wagenhuis, de dorsvloeren, de tassen en de graanzolder. En zo is boerderij Oranjepolder ook tegenwoordig nog een pronkstuk in het Walcherse landschap.

In het interieur van de landbouwschuur bevinden zich fraaie, houten details (Erfgoed Zeeland).