Monumentale bomen in de gemeente Kapelle

Voor een kleine gemeente zijn er in Kapelle naar verhouding veel uitzonderlijke bomen aanwezig, zowel op particuliere erven als in de dorpskernen. In het Landelijke Register van Monumentale Bomen staan wel 34 bomen of boomgroepen geregistreerd. Dat zijn er te veel om allemaal afzonderlijk te beschrijven. We maken een rondgang door het Kapelse landschap en bezoeken een aantal van de mooiste monumentale bomen.

In het westelijk deel van de gemeente Kapelle is het landschap tamelijk kleinschalig. Door het hoge aandeel fruitteeltpercelen, omgeven door windsingels, heeft het een besloten en groen karakter. In het noordelijk deel is het landschap wat grootschaliger en vooral aan de oostkant van Kapelle is het uitzicht eerder weids. Daar ligt de Kapelse moer. Samen met de Yerseke Moer behoort deze tot de oudste polderkernen van Zeeland, die in de twaalfde eeuw al zijn bedijkt. Het oudland van de Kapelse Moer vormt een van de laatste stukken authentiek Zeeuws polderlandschap. Karakteristiek zijn de hollebollige weiden, de vele poelen en slootjes en de talrijke lage meidoornhagen. Hogere bomen zijn er niet. Aan de rand ervan, langs de Postweg, komen we nog wel een monumentale linde tegen, al heeft deze schitterende boom zijn beste tijd helaas achter zich liggen.

Oude linde bij de Postweg van Kapelle (foto SLZ).

Kerken en begraafplaatsen

Veel monumentale bomen zijn te vinden rond kerken en op begraafplaatsen, zoals die van Schore, Kapelle en Wemeldinge. Op het Kerkplein van Kapelle treffen we een ware collectie aan van indrukwekkende bomen. Aan de zuidzijde van de kerk staat een imposante zilverlinde en aan de achterzijde een even gigantische Hollandse linde. Ook forse taxussen, vleugelnoten en paardenkastanjes sieren het Kerkplein. Vanaf het wandelpad dat tussen de bomen door loopt, zijn ze gemakkelijk te bewonderen.

Bomen aan het Kerkplein Kapelle, met op de voorgrond de hoge Hollandse linde (foto SLZ).

Al even schitterend is de beplanting rond de Maartenskerk in Wemeldinge. Rond de kerktuin staat een ring van oudere leilinden. Daarbinnen, dicht bij de kerk, staan beeldbepalende beuken en uitzonderlijk grote hulstbomen. Die laatste zouden wel eens de grootste exemplaren in Zeeland kunnen zijn!

Leilinden in de Dorpsstraat van Wemeldinge. Zicht vanaf de zuidzijde richting het kerkterrein in Wemeldinge.

In de Dorpsstraat van Wemeldinge bepaalt een honderdtal leilinden het beeld. Ze staan in een smal en iets aflopend talud, dat bestraat is met kinderkopjes. Een potentieel authentiek plaatje wordt alleen verstoord door de vele geparkeerde auto’s. Opvallend is dat de voornaamste gesteltakken, de dikke takken die het ’frame’ van de boom vormen, een verticale stand hebben. Bij leilinden zijn deze normaal gesproken horizontaal gericht.

Na de drukte van de kernen van Kapelle en Wemeldinge vindt de bomenliefhebber op het kerkhof van Eversdijk juist rust en stilte. Een reusachtige beuk van ongeveer 120 jaar oud staat prominent midden op de begraafplaats. Langs de rand is een rij beuken en essen aangeplant, aan de noord- en oostzijde aangevuld met een rij platanen. Een aantal fraaie boerderijen zorgen voor een schitterend en idyllisch beeld.

De oude beuk op het kerkhof van Eversdijk.

Grenslinden zijn vooral te vinden in de Zak van Zuid-Beveland, maar ook in Kapelle staat een heel markant exemplaar. De boom staat op het kruispunt van de Weg naar het Stomme Kruis met de Kitskinderscheweg. Hij moet al heel oud zijn. Zijn leeftijd wordt op ruim 200 jaar geschat! De stam is helemaal hol. Er is slechts een dunne rand over en aan de noordzijde is zelfs deze rand verloren gegaan. Aan enkele geblakerde resten is te zien dat er binnenin wel eens een vuurtje is gestookt dat behoorlijk hoog moet hebben gebrand. Verdeeld over de kroon zitten nog voldoende vitale takken. De boom is in eigendom en beheer bij Het Zeeuwse Landschap. Er is een mooi hekwerkje omheen gezet en het geheel is voorzien van een informatiebordje.

Oude grenslinde aan de westrand van Kapelle.

Particuliere bomen

De hierboven beschreven bomen staan op plekken die openbaar toegankelijk zijn. Daarnaast zijn er nog heel veel bomen in particuliere tuinen, erven en weilanden. Soms zijn deze van een afstand goed te zien. Zo staat er op de vliedberg bij Wemeldinge een heel bos met grotere bomen, waaronder een monumentale linde. Ook in de weilanden ten noorden van de Postweg staan twee grenslinden. Op erven staan diverse soorten als paardenkastanjes, treurwilgen, essen en dergelijke.

Gemeentelijk beleid

De gemeente Kapelle werkt met ABC-lijsten van monumentale bomen:
 A-lijst: Nationaal monumentaal, lijst Bomenstichting (BS), 35 bomen.
 B-lijst: door de BS als toekomstig nationaal monumentaal aangewezen bomen en door de gemeente (GK) als regionaal/lokaal monumentaal aangewezen bomen, 51 bomen.
 C-lijst: door de gemeente aangewezen als beeldbepalende boom, 35 bomen.

De gemeente hanteert een kapverordening. Voor alle bomen op de ABC-lijsten en voor alle gemeentelijke bomen moet bij voorgenomen kap of drastische snoei een vergunning worden aangevraagd. Dat geldt ook voor bomen buiten de bebouwde kom. Het Landelijk Register van Monumentale Bomen is online te raadplegen.

Tekst en foto’s: Lucien Calle, Stichting Landschapsbeheer Zeeland

Deze tekst is eerder verschenen in Landschapsbeheer Zeeland 34 (2020) 4, p. 25-29.