Hoogelande: een geval apart

Hoogelande, in het hart van Walcheren, is in meer dan een opzicht uitzonderlijk. Het gehucht heeft een naam die nergens op slaat. Want het ligt in een van de laagste delen van het eiland. En het ligt daar niet op een kreekrug zoals vrijwel alle andere oude kernen dat wel doen.

De huidige kapel van Hoogelande.

De geschiedenis van Hoogelande heeft een archiefstuk opgeleverd dat in het Zeeuws Archief in Middelburg wordt gekoesterd. Het wordt beschouwd als het alleroudste document in Zeeland. Het dateert van 1189, toen de bewoners van Hoogelande toestemming kregen om een eigen kerk te bouwen.

Kapel

Imposant is het dorp nooit geweest. Daarvoor was de bestaansbasis te smal. Net als in veel andere dorpen werd de kerk hier verwoest tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Toen er vervolgens geen geld was voor restauratie, verhuisden de dorpelingen naar grotere plaatsen, die wél een kerk hadden. Ook dat gebeurde elders op dezelfde manier.

Ruïne van de kapel omstreeks 1920 (Zeeuws Archief, KZGW, Zelandia Illustrata).

Maar alleen in Hoogelande werd de kerk niet tot de allerlaatste steen afgebroken. Een ruïne bleef overeind en die werd in 1964-1965 herbouwd tot een heuse kapel. Daar worden sindsdien regelmatig activiteiten georganiseerd. Het ten dode opgeschreven dorp heeft daarmee weer leven in de kerk. Een ander plan: de herbouw van het complete dorp, bleek niet realistisch.

Literatuur

K. Bos, J. van Damme en A. de Klerk (red.), Dorpen in Zeeland, Middelburg 1991.
P. Don e.a. (eindred.), Hoogelande, van kapel tot ruïne … van ruïne tot kapel, Hoogelande 1990.
P.J. ’t Hooft, Dorpen in Zeeland, Amsterdam 1944.
A.P. de Klerk, Het Nederlandse landschap, de dorpen in Zeeland en het water op Walcheren. Historisch-geografische en waterstaatshistorische bijdragen, Utrecht 2003.