Familienamen in Zeeland: Dieleman

De familienaam Dieleman werd in de volkstelling van 1947 1.140 keer genoteerd in Zeeland. Het is daarmee de op een na meest frequente naam in de provincie. De nummer één in Zeeland is De Jonge met meer dan 2.000 naamdragers, de nummer drie is Dekker met 1.127 naamdragers. Ook in 2007 komt de naam nog meer dan duizend keer voor in Zeeland op een totaal van 1.681 vermeldingen. Waar komt de naam Dieleman vandaan?

Wat betekent de naam?

De naam Dieleman is een afleiding van de Germaanse voornaam Theudilo, waarin het element theud– correspondeert met ons woord diet ‘volk’ en de uitgang een verkleinwoord aanduidt. De oorspronkelijke betekenis van de naam – in het begin een voornaam die pas later als onderscheidende familienaam gebruikt is – moet ‘dapper of machtig onder het volk’ geweest zijn. Deze Germaanse voornaam is ook nog blijven leven in bepaalde voornamen: Diederik, Thierry, Dirk zijn daar voorbeelden van. Ook de Griekse naam Teutamides vindt zijn oorsprong hier.

Volgens Debrabandere is er ook nog een andere verklaring mogelijk en ook die gaat terug op een voornaam. Dieleman is in dat geval een afleiding van Dielis, een naam die afgeleid is van een Brabantse naam Gielis. Deze namen vinden hun oorsprong in de voornaam Egidius.

De familienaam Dieleman in Nederland in 2007 (Nederlandse Familienamenbank). Hoe donkerder de kleur, hoe frequenter de naam voorkomt.

Enkele naamsvermeldingen in Zeeland

Familienamen zijn pas officieel vastgelegd in 1811, maar lang daarvoor werden in bepaalde regio’s de familienamen al erfelijk. De Oost-Zeeuws-Vlaamse tak van de Dielemans zijn volgens onderzoek van Inniger afstammelingen van Petrus Dieleman, die geboren is in Wachtebeke in 1591 en gehuwd was met Johanna de Stoppelaere, ook geboren in Wachtebeke in 1594; hij was de zoon van Jacobus Michielzn Dieleman. Eerste dateringen zijn niet altijd absoluut en kunnen bijgesteld worden afhankelijk van nieuw gevonden documenten. Ze geven wel een inzicht in het voorkomen van bepaalde namen in die periodes.

Zeeuwse bijzonderheden

Dieleman is een typisch Zeeuwse naam en komt vooral voor in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Op de kaart van 2007 zien we dat de naam het frequentst is in de gemeente Terneuzen. In 1947 komt de naam meer dan 885 keer voor in Oost-Zeeuws-Vlaanderen (dat is ruim 75% van het totale aantal Zeeuwse Dielemans).

Bekende Zeeuwen met de naam Dieleman

Er zijn uiteraard heel wat personen met de naam Dieleman. Enkele ervan staan ook in de Encyclopedie van Zeeland. Petrus Dieleman, geboren in 1873 was een bekend bestuurder die zich als advocaat in Middelburg vestigde in 1899. Hij was lid van de Gedeputeerde Staten tot 1944. Piet Dieleman (geboren in Arnemuiden in 1956) is een veelzijdig beeldend kunstenaar. Peter Dieleman (geboren in Wilhelminadorp) is een Zeeuwse zanger, met een groot repertoire in het Zeeuwse dialect van Zuid-Beveland. Tonnie Dieleman treedt op als broeder Dieleman. Hij brengt nummers in het Zeeuws-Vlaamse dialect.

Bronnen

F. Debrabandere, Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk, Amsterdam 2003.
F. Debrabandere, Woordenboek van de familienamen in Zeeland, 2009.
L. van Driel, Van Aarnoudse tot Zachariasse; Zeeuwse familienamen, Vlissingen 2007.
F. Inniger, De afstamming in vrouwelijke lijn van de Oost-Zeeuws-Vlaamse familie Dieleman uit het riddermatige Gentse geslacht De Stoppelaere, in: Nieuwsbrief Heemkundige Vereniging Terneuzen, nr. 42, 2001, 8.
P.J. Meertens, Zeeuwse familienamen, Naarden 1947.

Nederlandse Familienamenbank
Familienamendatabank België
Nederlandse Voornamenbank