Familienamen in Zeeland: Wisse

De familienaam Wisse kwam in de volkstelling van 1947 974 keer voor in Zeeland. In heel Nederland kwam de naam in 1947 1.483 en in 2007 2.224 keer voor (zie de afbeelding). In Zeeland kwamen slechts vier andere namen frequenter voor. Die namen zijn de Jonge, Dieleman, Dekker en de Visser. Maar waar komt de naam Wisse vandaan?

Wat betekent de naam?

Wisse is een patroniem of vadersnaam. De oorsprong ervan moeten we zoeken bij een Germaanse voornaam. Heel lang geleden was een voornaam vaak voldoende om iemand te benoemen en had men geen behoefte om iemand ook nog een familienaam te geven. Later, toen er wel behoefte was om mensen te onderscheiden, zijn de vroegere voornamen vaak onderscheidende familienamen geworden. Wisse gaat terug op de Germaanse voornaam Wizzo, die ontstaan is uit  wid-zo ‘de goede’.  De voornaam Wisse bestaat nog steeds in Nederland. In  2014 waren er volgens de voornamenbank 419 mannen met deze voornaam.

De familienaam Wisse in Nederland in 2007 (Nederlandse Familienamenbank). Hoe donkerder de kleur, hoe frequenter de naam voorkomt.

Enkele naamsvermeldingen in Zeeland

Familienamen zijn pas officieel vastgelegd in 1811, maar lang daarvoor werden in bepaalde regio’s de familienamen al erfelijk. De naam Wisse komt al heel vroeg voor in Zeeuwse archiefstukken. In 1266 wordt in Zeeuws-Vlaanderen al melding gemaakt van Heinricus dictus Wisse. In 1289 is er in Middelburg sprake van Wisse Doedijns sone. Ook op Walcheren vinden we in 1294 Wisse Gillijs soen van Coudekerke en in 1317 Wisse Costijns s. Ook op Schouwen vinden we een vermelding in 1317 (Wisse Domaes s.). En in 1333 was er een Wisse Heinrixsone op Noord-Beveland. Costin Wissenz was dijkgraaf op Noord-Beveland in 1341. Andere vermeldingen vinden we in 1381 in Hontenisse (Joos f. Wissen), in 1444 in Sluis (Aechtkin Wisse) en in 1475 in Aardenburg (Adriaen Wisse). In 1593 vinden we Joos Thuenissen Wisse als lidmaat in Arnemuiden. Eerste dateringen zijn niet altijd absoluut en kunnen bijgesteld worden afhankelijk van nieuw gevonden documenten. Ze geven wel een inzicht in het voorkomen van bepaalde namen in die periodes.

Zeeuwse bijzonderheden

Wisse is een van de vele namen in Zeeland die eindigt op –se. Vadersnamen op –se zijn in Zeeland heel frequent. In 1947 werd het aantal met een –se naam op 16.500 geschat. De namen komen zelfs het frequentst voor op Walcheren, Zeeuws-Vlaanderen telt er het minst. Deze –se namen zijn ontstaan uit de verkorting –sen of szoon-namen, die je in oudere teksten vaak aantreft. Die verkorte vormen schijnen pas in de 17de eeuw op schrift te staan. Maar wellicht dat de oorspronkelijke –n in deze namen in spreektaal al eerder zal zijn verdwenen.

Varianten

Naast Wisse werden in Zeeland ook nog twee dubbele namen geteld in 1947: Wisse Nijsen (1) en Wisse Nijssen (1).

Bekende Zeeuwen met de naam Wisse

Heinricus Wisse werd geboren in Zeeland en overleed in het Roode Klooster op 5 mei 1396. Hij was één van de vier kloosterlingen die in 1373 het Roode Klooster in het Zoniënwoud stichtten. Hij werd in 1392 prior, waardoor heel wat Zeeuwen intraden in dit klooster. De eerste buitenstichting van dit klooster was het Paradijs in Reimerswaal in 1407.
Gerard Wisse werd in Middelburg geboren op 24 maart 1873 en overleed in Doorn op 19 november 1957. Hij was een gereformeerd en vanaf 1921 een Chr. Gereformeerd theoloog en kanselredenaar. In 1898 werd hij bevestigd als predikant in de Gereformeerde Kerk te Gouda. Daarna ging hij naar Amsterdam-Overtoom, Leiden, Driebergen, Kampen en Bodegraven en terug naar Driebergen. Daar ging hij over naar de Chr. Gereformeerde Kerk en was hij predikant in Arnhem en Utrecht. In 1925 werd hij lector in de apologetiek aan de theologische school van de Chr. Gereformeerde Kerk in Apeldoorn en in 1929 hoogleraar in Latijn, apologetiek en wijsbegeerte. In 1938 vroeg hij zijn ontslag en werd weer predikant. Vanaf 1941 was hij predikant in Middelburg. In 1946 ging hij met emeritaat.

Bronnen

F. Debrabandere, Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk, Amsterdam 2003.
F. Debrabandere, Woordenboek van de familienamen in Zeeland, 2009.
L. van Driel, Van Aarnoudse tot Zachariasse; Zeeuwse familienamen, Vlissingen 2007.
P.J. Meertens, Zeeuwse familienamen, Naarden 1947.

Nederlandse Familienamenbank
Familienamendatabank België
Encyclopedie van Zeeland