Familienamen in Zeeland: De Jonge

De familienaam De Jonge werd in de volkstelling van 1947 2.032 keer genoteerd in Zeeland. Het was daarmee de meest frequente naam in de provincie. De volgende namen in het Zeeuwse lijstje Dieleman en Dekker moesten het stellen met 1.140 en 1.127 naamdragers. Ook in 2007 blijken de De Jonges nog massaal voor te komen in Zeeland (zie kaartje). Maar waar komt de naam De Jonge vandaan?

De Jonge is de meest frequente naam in de provincie Zeeland.

Wat betekent de naam?

De Jonge is een bijnaam, die oorspronkelijk aan een persoon werd gegeven om hem te onderscheiden van zijn vader, de oude of eventueel van een oudere broer. Het is logisch dat het een veel voorkomende naam is: een van de eerste mogelijkheden om twee personen met dezelfde voornaam van elkaar te onderscheiden is het verschil in leeftijd. De naam komt dan ook heel frequent voor in heel Nederland en België in verschillende varianten: de Jong, de Jonge, de Jonghe, de Jongh, d’Jong, Jonk enz.

De familienaam De Jonge in Nederland in 2007 (Nederlandse Familienamenbank).

Enkele naamsvermeldingen in Zeeland

Familienamen zijn pas officieel vastgelegd in 1811, maar lang daarvoor werden in bepaalde regio’s de familienamen al erfelijk. De naam de Jonge komt dus al heel vroeg voor in Zeeuwse archiefstukken. De variant met gh bijvoorbeeld werd al in 1381 opgetekend in Hontenisse (Jan de Jonghe, Joos de Jonghe). In 1420 woonde in Zierikzee een Jan Lievenszn. de Jonge en in 1592 werd een Cornelis Jansz de Jonge genoemd in Heinkenszand. Eerste dateringen zijn niet altijd absoluut en kunnen bijgesteld worden afhankelijk van nieuw gevonden documenten. Ze geven wel een inzicht in het voorkomen van bepaalde namen in die periodes.

Zeeuwse bijzonderheden

In Nederland is de variant met –e op het einde vooral bekend in Zeeland, Groningen en Drenthe. Die provincies hadden in 1947 meer dan 1000 naamdragers binnen hun provinciegrenzen. In andere provincies  – vooral de centrale – komt de naam de Jong zonder –e veel meer voor. In Zeeland werd de naam zonder –e 238 keer opgetekend. De oudere schrijfwijze de Jonghe is in Nederland nauwelijks bekend. Van de 61 naamdragers in 1947 woonden er 33 in Zeeland. De kans dat deze mensen een voorouder in Vlaanderen hebben is groot. In België werden de familienamen immers officieel vastgelegd rond 1795, nog voor de spellinghervorming van Siegenbeeck in 1804. In Nederland werden de familienamen na deze spellinghervorming vastgelegd in 1811. De meeste familienamen in Nederland ogen dan ook moderner dan de Belgische, die in een oudere spelling bewaard gebleven zijn. Ook binnen Zeeland zien we dat de ene regio meer mensen met de familienaam de Jonge telt dan de andere: van de 2032 naamdragers in 1947 woonden er 878 op Zuid-Beveland.

Varianten

De Jonck, de Jonge, de variant met het lidwoord en een –e op het einde, komt het vaakst voor in Zeeland, maar ook de volgende varianten komen (of kwamen in 1947) voor in Zeeland: Jong, de Jong, d’Jong, Jonge, Jongh, de Jongh, de Jonghe, de Jonck, Jonk en Jung. Sommige ervan hebben slechts één naamdrager. Zowel Jong, Jonge, Jongh, d’Jong en de Jonck kwamen in 1947 één keer voor in onze provincie. Jonk en Jung werd drie keer genoteerd. De Jonghe telde 33 naamdragers, de variant zonder –e is 54 keer geteld.

Bekende Zeeuwen met de naam de Jonge

Er zullen ongetwijfeld heel wat bekende Zeeuwen met de naam de Jonge rondlopen. In de encyclopedie van Zeeland wordt meer dan één naamdrager vermeld. Jan Anthonissse de Jonge is geboren in 1546 in Zierikzee en overleed er in 1617. Deze magistraat was de eerste van dat geslacht die zich ‘de Jonge’ liet noemen. De naam wordt het eerst vermeld in schepenbrieven van 2 maart en 1 juni 1581. Zijn vader, Jan Anthonis Pieterse was lakenkoper van beroep en stond ook bekend als ‘Ouwe Jan Thonisse’. Francois Clement de Jonge – in Zierikzee geboren in 1766 en in Middelburg overleden in 1788 – was bestuurder en volksvertegenwoordiger. Ook Marinus Jan de Jonge was bestuurder en Zeeuws officier. Hij is geboren in Tholen in 1730 en overleed in Zierikzee in 1783. Enkele jaren later werd daar Johannes Cornelis de Jonge geboren. Hij was archivaris en overleed in 1853.

Jacob de Jonge was burgemeester van Arnemuiden van 1975 tot 1981 (ZB, Beeldbank Zeeland).

Jacob de Jonge was burgemeester van Arnemuiden van 1975 tot 1981. Hij was lid van de SGP. Laurentius Petrus de Jonge is beter bekend onder zijn pseudoniem Lou Vleugelhof. Deze dichter en dramaturg werd geboren in Ovezande in 1925. Ron de Jonge, geboren in Vlissingen in 1953, is een Nederlandse ex-handbaldoelman, afkomstig uit Vlissingen.
Voor nog meer naamdragers verwijzen we naar de Encyclopedie van Zeeland.

Bronnen

F. Debrabandere, Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk, Amsterdam 2003.
F. Debrabandere, Woordenboek van de familienamen in Zeeland, 2009.
L. van Driel, Van Aarnoudse tot Zachariasse; Zeeuwse familienamen, Vlissingen 2007.
P.J. Meertens, Zeeuwse familienamen, Naarden 1947.

Nederlandse Familienamenbank
Familienamendatabank België
Encyclopedie van Zeeland