Sjezenrijden

Het sjezenrijden is, net als het ringrijden, een levende traditie, vooral op Walcheren. Voor de toeschouwers een kleurrijk geheel met versierde paarden en deelnemers in streekdracht. Voor de deelnemers zelf ook een serieuze competitie. Het sjezenrijden gaat minder ver terug in de tijd dan het ringrijden.

Sjezenrijden tijdens de Eerste Folkloristische Dag in Middelburg in 2023 (Rianne Lous).

Sjees

De sjees is een wagen met twee wielen die achter een paard wordt gespannen. Daarin zitten een man en vrouw, beiden in streekdracht, soms ook nog met een of meer kinderen daarbij. De man ment het paard, de vrouw steekt de ringen. De lans die daarbij wordt gebruikt, is korter en lichter van gewicht dan die bij het gewone ringrijden.

Sjezenrijden op het Molenwater in Middelburg, 1960 (ZB, Beeldbank Zeeland, fotoarchief PZC).

Ringen

In de baan hangen drie of vier ringen in de bussen boven het parcours. Bij elke bus staat een ringhanger, die de ring in de bus hangt. Anders dan bij het ringrijden moet het paard nu in draf door de baan. De vrouw probeert met de lans de ring te steken terwijl paard en sjees onder de bus door draven.

De stand wordt bijgehouden op een schoolbord bij elke ring en op een verzamelbord aan het eind van het parcours.

Sjezenrijden omstreeks 1930 (ZB, Beeldbank Zeeland).

De ring heeft een doorsnede van 38 mm. Eindigen twee paren met een gelijk aantal ringen dan wordt net als bij het gewone ringrijden ook bij het sjezenrijden gekampt. De kamp begint met een ring van 32 mm doorsnede en wordt vervolgd met steeds kleinere ringen. De kleinste is 10 mm.

Deelnemers omstreeks 1975 (ZB, Beeldbank Zeeland, foto J. Simonse).

Versiering

Zowel het paard als de sjees moeten versierd zijn met levend materiaal. Kunstbloemen zijn dus taboe.

Het versieren van de sjees, juli 1962 (ZB, Beeldbank Zeeland, fotoarchief PZC).

Traditie

Hoewel het voor de toeristen een fraai folkloristisch plaatje oplevert, is het sjezenrijden niet heel oud. Deze ‘sidekick’ van het ringrijden moet worden gezien als wat de historicus Eric Hobsbawm een ‘invented tradition’ noemt. Dat is een verzamelnaam voor tradities waarvan wordt beweerd dat ze heel oud zijn, maar die feitelijk nog maar recent in het leven zijn geroepen.

Op 18 mei 1960 nam koningin Juliana op het Middelburgse Abdijplein in de sjees plaats. Ze wist echter geen ring te steken. (ZB, Beeldbank Zeeland, foto J. Castel)

Streekdrachten

Bij het sjezenrijden is de streekdracht uit het begin van de twintigste eeuw voorgeschreven. Omdat het sjezenrijden op Walcheren de meeste deelnemers kent, komt de Walcherse streekdracht het meest voor. Maar wie uit Zuid-Beveland, Arnemuiden of Nieuw- en Sint-Joosland afkomstig is, kleedt zich in een van die drachten. Mannen en vrouwen gaan beiden in het zondagse kostuum van hun dracht gekleed.

Een jurylid beoordeelt de versierde sjees, Middelburg 2012 (Erfgoed Zeeland).

Het sjezenrijden vormt het hoogtepunt van de Eerste Folkloristische Dag, die jaarlijks in juli in Middelburg wordt gehouden. Een jury beoordeelt daarbij apart de streekdrachten en de versiering van de sjezen.