In Sluis gamen ze al eeuwenlang

Dat de laatmiddeleeuwse burgers van Sluis ook tijd namen voor ontspanning, bewees een uitgebreid beerputtenonderzoek in het voorjaar van 1998. Het leverde verrassende vondsten op. Langs de Lange Wolstraat werd in dat jaar het appartementencomplex ‘De Kogge’ gebouwd. Voorafgaand aan de nieuwbouw voerde het toenmalige Provinciaal Archeologisch Centrum Zeeland een archeologische opgraving uit.

Syrië, Spanje en Frankrijk

Bij het onderzoek werden onder meer muurresten van minimaal drie laatmiddeleeuwse huizen, een groot aantal beerputten, funderingen en de beerput van de middeleeuwse gevangenis ‘Het Steen van de Watere’ aangetroffen. De veelal ongestoorde beerputten van de huizen bleken rijke vondstmaterialen te bevatten. In de vulling van de putten bevonden zich voorwerpen van aardewerk en glas, die afkomstig zijn uit bijvoorbeeld Syrië, Spanje en Frankrijk. Ze laten zien dat er handelscontacten met vooral Zuid-Europese landen en het Midden-Oosten werden onderhouden en ze onderstrepen daarmee de welvaart van Sluis in de veertiende en vijftiende eeuw.

Middeleeuwse speelschijven (damstenen?) uit Sluis (Erfgoed Zeeland).

Schijven van been

Andere vondsten wijzen er zoals gezegd op, dat de laatmiddeleeuwse Sluizenaren ook tijd hadden voor de nodige ontspanning. In een van de beerputten uit de veertiende eeuw waren – naast een enorme hoeveelheid fragmenten van glazen – namelijk zes schijven aanwezig. Ze waren gemaakt van been, versierd met meerdere concentrische cirkels en hadden een diameter van ruim 4 centimeter. Mogelijk zijn het damstenen.

Dammen of backgammon?

Het damspel werd al in de late middeleeuwen beoefend; alleen telde het speelbord toen 64 vakjes in tegenstelling tot de 100 van tegenwoordig. Als het inderdaad damstenen zijn geweest, zijn het vermoedelijk de oudste die tot op heden in Nederland zijn gevonden. Een andere mogelijkheid is dat ze bij het backgammonspel zijn gebruikt. Dat spel is veel ouder en werd al in de oudheid gespeeld. Het Engels dammen ofwel ‘checkers’ ontwikkelde zich in de twaalfde eeuw; hierbij werden de stenen van backgammon gebruikt. Voor backgammon gebruiken twee spelers elk vijftien schijven en twee dobbelstenen. Toeval of niet, maar uit de vulling van een andere gelijktijdige beerput bij de buren kwam een kleine benen dobbelsteen tevoorschijn!