Een ‘gewichtig’ paardje uit Sluis

door Henk Hendrikse

Gewichten in de vorm van een dier waren van de twaalfde tot de veertiende eeuw in gebruik in de Scandinavische landen. Het merendeel van de voorstellingen betreft paarden, al dan niet voorzien van een zadel. Maar er komen ook – zeldzaam – runderen voor. Bij de paardjes valt steeds de specifieke vorm op: de achterbenen zijn belangrijk korter dan de voorbenen, zodat een sterk aflopende ruglijn ontstaat.

‘Fjordenpaard’

Uit Denemarken, Zweden en Noorwegen, met een concentratie rondom Oslo, zijn veel vondsten van deze dierfiguren bekend. Er zijn intussen al enige honderden exemplaren aangetroffen. Ze komen zelfs voor tot in IJsland. ‘Ons’ bronzen paardje is echter jaren geleden gevonden in de bodem van Sluis. Het vertoont de duidelijk aflopende ruglijn van een ‘fjordenpaard’. De massa bedraagt circa 100 gram en is een gewicht van een halve mark. Dat een dergelijk gewicht uit de bodem van Sluis komt is niet verwonderlijk, gezien de intensieve handelscontacten die hier bestonden.

Bronzen paardje uit Sluis, lengte 5,5 cm (foto H. Hendrikse).

Bronzen paardje uit Sluis, lengte 5,5 cm (foto H. Hendrikse).

Hanzesteden

Vanaf de twaalfde eeuw voeren Deense en Noorse handelaren naar Vlaanderen, waar ze gedroogde vis, koper, ijzer, bont en hout verkochten en onder andere laken mee terugnamen. Vanaf het midden van de dertiende eeuw liep deze handel via de leidende Hanzestad Lübeck langs tal van steden in de Nederlanden, zoals Deventer, Kampen en Zwolle om vervolgens via Sluis en Damme de stad Brugge te bereiken. Ook Harderwijk maakte deel uit van deze route en het is dan ook niet vreemd dat daar recentelijk een vergelijkbaar paardje is aangetroffen.

Gewicht als speelgoed?

Meer van dergelijke vondsten in Nederlandse Hanzesteden zijn te verwachten! In Nederland en België worden wél regelmatig andere kleine paardjes als bodemvondst ontdekt. Het gaat dan altijd om tin/loden exemplaren die als kinderspeelgoed vervaardigd zijn. Mogelijk is ons Scandinavische exemplaar ook om die reden in Sluis verzeild geraakt.