Vliegtuigen, bommen en zeemijnen – lesideeën
onderdeel van digitaal educatieproject 'Zeeland tijdens de Eerste Wereldoorlog'4. Vliegtuigen, bommen en zeemijnen
De Eerste Wereldoorlog is vooral een grondoorlog: bloedige lijf-aan-lijfgevechten, steeds grotere kanonnen en de eerste chemische wapens. Bij helder weer zien de Zeeuws-Vlamingen ’s nachts de lichtflitsen van de kanonnen aan het front. Er is altijd gerommel te horen. Het vliegtuig is nog niet zo heel lang uitgevonden. Slimme technici bouwen in snel tempo nieuwe toestellen. Het is een manier om vanuit de lucht het terrein te verkennen of bommen op de vijand te gooien.
Regelmatig vliegen toestellen van oorlogvoerende landen door het neutrale Nederlandse luchtruim. De inwoners van Zeeland zien of horen die vliegtuigen overkomen. Soms denken piloten dat ze al boven Belgisch grondgebied vliegen. Ze gooien dan bij vergissing hun bommen op steden en dorpen in Zeeland. Zo worden in deze jaren Sluis, Cadzand, Goes, en zelfs het veel noordelijker gelegen Zierikzee gebombardeerd.
De Nederlandse luchtmacht stelt niet veel voor. Piloten van de oorlogvoerende landen zetten, soms gedwongen en soms bewust (om niet langer te hoeven vechten), hun vliegtuig in Zeeland aan de grond. Daar komen dan veel nieuwsgierige mensen naar kijken. Nederlandse militairen halen de vliegtuigen uit elkaar, om ze naar het midden van het land te brengen. Daar zetten ze de toestellen weer ineen. Zo bouwt het leger met in beslag genomen oorlogsvliegtuigen een eigen kleine luchtmacht op.
Ook op zee is het gevaarlijk. Koopvaardijschepen en vissersschepen krijgen het tussen 1914 en 1918 zwaar te verduren. Er liggen overal zeemijnen en die raken soms op drift. Ongelukken hebben regelmatig een fatale afloop. Zeemijnen spoelen ook aan op de Zeeuwse kust. Soms ontploffen ze, met veel schade tot gevolg.
Ontplofte Engelse zeemijn, 7 januari 1918. (Bron: Zeeuws Archief, Beeldbank Zierikzee, ZG 0196). Schade aangericht op 7 januari 1918 door een Engelse zeemijn nadat hij, ter hoogte van het Baken bij Scharendijke, tegen de zeedijk aangespoeld was. Twee woningen en twee schuren werden zwaar beschadigd. Aan de buitenzijde van de dijk werd circa 90 meter zeewering beschadigd.
Aan de slag!
De leerlingen bekijken de bronnen van de Prezi-presentatie en/of de Prezi geografisch overzicht. De vragen van de Kijkwijzer bronnen (docentenhandleiding) kunnen daarbij gesteld worden.
Lesideeën ‘Vliegtuigen, bommen en zeemijnen’
Lied over bomaanslag op Zierikzee
Leidekker met zijn vrouw en kind,
in Zierikzee geacht, bemind.
Viel daar pardoes een bom in huis
en dode met een hels gedruis.
Drie mensen slaapten op hun bed.
Slachtoffers van de oorlogspret.
Een bomaanval in Zierikzee.
Bracht grote angst en vreze mee.
Een bomaanval, neutrale land.
Is dat voorwaar, geen grote schand!
Een Zeeuws lied over het bombardement op Zierikzee in de nacht van 29 en 30 april 1917. Bij dit bombardement kwamen drie mensen om het leven: zadelmaker Leijdekkers met zijn vrouw en kind. Zierikzee werd door een Engelse piloot aangezien voor Zeebrugge, waar Duitse onderzeeboten moesten liggen.
Beluister het lied Bomaanslag op Zierikzee, gezongen door Catharina Antheunisse-van Dommelen (Bron: Collectie ‘Onder de Groene Linde’, Nederlandse Liederenbank – Meertens Instituut/KNAW).
Ontplofte mijnen in Zierikzee en Dreischor, 1917. (Bron: Zeeuwse Krantenbank en Zierikzeesche Nieuwsbode)
Opgave schade door het springen van een mijn bij Scharendijke, 12 januari 1915. (Bron: Gemeente Schouwen-Duiveland, uit de inventaris van de Gemeente Elkerzee). Opgave van de schade van het springen van een mijn op 12 januari 1915 in de gemeente Elkerzee. Een Engelse zeemijn ontplofte nadat hij tegen de zeedijk bij Scharendijke was aangespoeld. Twee woningen en twee schuren werden zwaar beschadigd. Aan de buitenzijde van de dijk werd circa 90 meter zeewering beschadigd. De schade aan gebouwen bedroeg fl. 52,70.
Ansichtkaart over vernielingen door bombardement op Sluis. (Bron: Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen). Achterkant van een ansichtkaart van de Kapellestraat in Sluis. Van Jan van Trisk aan de Heer N. v.Trisk, van Wassenaerlaan 8, Baarn. Tekst: “Tevens zijn wij door Sluis gekomen, waarop zij zooveel bommen gegooid hebben. ’t Huis bij x is door een bom vernietigd. Het is verder een aardig plaatje. Groeten van uw zoon. Jan.”
Advertentie slachtoffers ongeluk aangespoelde zeemijn bij Zierikzee. (Bron: Zeeuws Archief, locatie Zierikzee)
Pagina’s van het educatieproject
Ga terug naar de startpagina Zeeland tijdens de Eerste Wereldoorlog
Ga naar de pagina Algemeen en mobilisatie
Ga naar de pagina Vluchtelingen
Ga naar de pagina Doodendraad
Ga naar de pagina Smokkel en spionage
Ga naar de pagina Op rantsoen
Ga naar de pagina Anti-annexatie