Goes

Goes is vanaf 1405 als stad aan te merken. Graaf Willem VI bevestigde in dit jaar oude voorrechten en keuren. Het werd een marktplaats voor het omliggende gebied en door haar gunstige ligging nabij de Oosterschelde tevens een havenstad. Een van de pijlers van de Goese economie in vroeger tijden was de zoutindustrie. Ook de meekrapverwerking was heel belangrijk. Het eerste uitbreidingsplan van Goes dateert uit 1594 toen de vroede vaderen besloten de Nieuwstraat aan te leggen.

Stadsmuur

Jacoba van Beieren stond in 1417 toe dat de stad zich mocht omvesten, waarna dus de eerste omwalling werd aangelegd. Het ging daarbij om een combinatie van stadsmuur met muurtorens en een aarden wal. Ter bescherming van de stad en haven werden vanaf eind zestiende eeuw (ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog) nieuwe vestingwerken aangelegd.

Gezicht op de Goese Zuidpoort of Gansepoort, 1793 (Zeeuws Archief, collectie Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata). Deze oorspronkelijk middeleeuwse poort werd in 1572 door de Watergeuzen verwoest. Een nieuwe brug voor de poort kwam in 1619 tot stand, gevolgd door een fraai poortgebouw in 1624. In 1663 werd de houten brug vervangen door een stenen exemplaar. In 1862 vielen de laatste resten van dit poortgebouw ten prooi aan de slopershamer.

Bastions

Goes werd namelijk in 1572 belegerd door de Watergeuzen en ging in 1577 definitief over naar de zijde van de opstandelingen onder Willem van Oranje. Tot belegeringen of andere oorlogshandelingen kwam het na 1572 echter niet meer. Tussen 1586 en 1637 werden rondom de stad bastions aangelegd. Ongeveer driekwart van die wallen en stadsgrachten is bewaard gebleven.

Dempen

Nog in de jaren 1930 werden delen van de stadsgracht gedempt. Op de vrijgekomen ruimte werden nieuwe straten als de Van de Spiegelstraat, Westerstraat en Middelburgsestraat aangelegd. Naar een ontwerp van L.A. Springer ontstond in 1922 een plantsoen op de gedempte stadswal tussen de Westwal en de Van de Spiegelstraat.

Lijstgevels

Goes mist eigenlijk de ‘grandeur’ van Middelburg en bezit ook niet de ‘intimiteit’ van Zierikzee. Wel is het de stad over het algemeen voor de wind gegaan, behoudens enkele wat mindere perioden. Dit was met name af te lezen aan de huisgevels. Deze werden immers zoals gewoonlijk aangepast aan de mode van de tijd. In Goes vinden we daarom veel lijstgevels, een vooral in de negentiende eeuw veel gebruikte methode om versleten trap- of halsgevels te vervangen.

Kleine Kade omstreeks 1920 (ZB, Beeldbank Zeeland).

Stadhuis

De Kleine Kade wordt wel het mooiste plekje van Goes genoemd, gebouwd na de grote stadsbrand van 1554 (waarbij een kwart van de toenmalige bebouwing verloren ging). Eveneens bijzonder is het stadhuis aan de Grote Markt met aan de rechterzijde een donjon met gotisch karakter en daarnaast een tussen 1771 en 1780 sterk verbouwd gedeelte. We vinden hier Vrouwe Justitia en Vrouwe Prudentia in de gevel, herinneringen aan de tijd dat recht werd gesproken in het stadhuis. In de kelder van het stadhuis bevond zich in die tijd ook de vleeshal. Nu is er een restaurant gevestigd.

Dinsdagmarkt in Goes omstreeks 1970 (ZB, Beeldbank Zeeland, foto A. van Wyngen).

Streekfunctie

Het centrum van Goes telt veel winkels. Rondom de Grote Markt bevinden zich ook opvallend veel horecagelegenheden. Een duidelijk bewijs van de streekfunctie die de stad heeft. Voor geheel Zuid-Beveland en soms nog verder is het een uitgaanscentrum en winkelstad. Goes is nu een zogenaamde ‘Veerse Meer gemeente’. Sinds de samenvoeging van Middelburg en Arnemuiden grenst de stad tegenwoordig aan de gemeente Middelburg.