De verdronken stad Reimerswaal

In de loop der eeuwen zijn er heel wat Zeeuwse plaatsen verdwenen, waaronder zelfs een heuse stad. In bijna alle gevallen was de ‘waterwolf’, de ‘erfvijand’ van de Zeeuwen, de schuldige. Immers, het deltagebied is vele malen door overstromingen geteisterd. Alleen al tussen 1134 en 1530 waren er meer dan 45 vloeden.

Derde stad

Reimerswaal was eens een van de voornaamste steden van Zeeland. Na Middelburg en Zierikzee was het de derde in rangorde. De stad lag in het oosten van Zuid-Beveland. De oudste vermelding van de plaats dateert uit 1214. In 1375 kreeg Reimerswaal stadsrechten. Zoutwinning, meekrapteelt en wolnijverheid vormden de voornaamste bestaansmiddelen. Er was een bloeiende handel met Engeland, Frankrijk en het Oostzeegebied. Prins Filips, de latere koning Filips II, werd er in 1549 met veel pracht en praal gehuldigd.

De stad Reimerswaal, zoals het eens was, in Smalleganges 'Nieuwe Cronyk van Zeeland' uit 1696. (Zeeuws Archief, coll. Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata)

De stad Reimerswaal, zoals het eens was, in Smalleganges Nieuwe Cronyk van Zeeland uit 1696 (Zeeuws Archief, KZGW, Zelandia Illustrata).

Verloren stad

In het verdronken oosten van Zuid-Beveland wist de stad Reimerswaal na 1530/1532 haar bestaan nog een eeuw te rekken. Eens was zij de derde stad van Zeeland, met op haar hoogtepunt naar verluidt zo’n zesduizend inwoners. Reimerswaal was ook het streekcentrum van oostelijk Zuid-Beveland, een gebied met voornamelijk bescheiden dorpen. De laatste eeuw van Reimerswaal was een lijdensweg van overstromingen en stadsbranden. De stad werd zwaar getroffen door overstromingen in 1532, 1552, 1555 en 1557. Een storm trof de stad in 1557. Stadsmuren en poorten bezweken, stadhuis, kerken, huizen en zoutketen stortten in. In 1558 woedde er een grote brand. Daarna waren er opnieuw stormvloeden in 1561, 1563 en 1571.

Tegenslagen

In 1573, tijdens de Opstand tegen Spanje (Tachtigjarige Oorlog), trokken Zeeuwse troepen Reimerswaal binnen om de Spaanse bezetting te verjagen. Ze staken de stad in brand. Na alle tegenslagen braken de resterende inwoners af wat nog overeind stond. Ze verkochten van alles: zink van de daken, bakstenen van de kerk, een vleugel van het stadhuis, een stadspoort, woonhuizen.

Spanjaarden

In 1631 werden plots enkele duizenden Spanjaarden in de stad gehuisvest. Ze waren gevangen genomen na de Slag op het Slaak. Nu besloten de laatste Reimerswalers, merendeels arme mosselvissers, hun stad te verlaten. De meesten trokken naar het nabije Tholen. Ze bleven hier nog tot in de tweede helft van de achttiende eeuw een aparte groep, met onderlinge huwelijken.

De trieste restanten van Reimerswaal, in Smalleganges 'Cronyk' (1696). (Zeeuws Archief, coll. Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata)

De trieste restanten van Reimerswaal, in Smalleganges Cronyk, 1696 (Zeeuws Archief, KZGW, Zelandia Illustrata).

Ten onder

De restanten van de eens zo trotse stad Reimerswaal werden in 1634 in het openbaar verkocht. Aanvankelijk was Reimerswaal nog als eilandje herkenbaar, maar in de negentiende eeuw ging het definitief in de Oosterschelde ten onder. Alles wat er rest zijn schaarse archiefgegevens, wat afbeeldingen en archeologische vondsten.

Sinds december 2017 is de verdronken stad Reimerswaal een archeologisch rijksmonument. Op de plek waar deze stad ooit floreerde ligt nu de Oesterdam. Sinds 2022 staat er een informatie punt over verdronken dorpen bij de Bergse Diepsluis op deze dam.