Verdronken devotie van Hinkelenoord

door Jan Kuipers

Hinkelenoord is een vrijwel vergeten verdronken dorp in het oosten van het Verdronken land van Zuid-Beveland. Maar ooit was dit dorp een beetje beroemd: in de parochiekerk werd een ‘Heilig Kruis’ vereerd. Vermoedelijk was dit een wonderdadig kruisbeeld of een vermeend fragment van het kruis van Christus.

Strafbedevaarten

We kennen het heilig kruis van Hinkelenoord van twee opgelegde bedevaarten vanuit Gent en Goes. In de middeleeuwen was zo’n strafbedevaart een veel toegepaste maatregel om conflicten op te lossen en misdrijven te bestraffen. De in Goes opgelegde bedevaart dateert uit juli 1483. Het was een straf wegens brandstichting in een zoutkeet. Geen kleinigheid, want zoutnijverheid was een belangrijke steunpilaar van de Goese economie.

Hinkelenoord (omcirkeld) op een kaart uit 1545.

Hinkelenoord (omcirkeld) op een kaart uit 1545.

Reimerswaal

Ook kennen we een testamentaire schenking aan ‘den heyligen Cruce in Hinckelenoort’ uit 1500 van een zekere Jacomine, de vrouw van een timmerman. Verder wordt ‘Onze Lieve Vrouw van Hinkelenoord’ vermeld. Die moet echter vereerd zijn in de nabije verdronken stad Reimerswaal. Reimerswaal telde vóór haar neergang zelfs twee, kennelijk verweven Mariadevoties. In 1484 en 1494 vernemen we van ‘O.L. Vrouw Kinderbedde’, een speciale verering van de moeder van Jezus in het kraambed, die in de zestiende eeuw door het Concilie van Trente is afgeschaft. Voorts was Reimerswaal de eerste plaats in het westen waar O.L. Vrouw van Zeven Smarten werd vereerd, door schenking van een Mariaportret en de oprichting van een broederschap (1491/92).

Het einde

Net zomin als in Reimerswaal kon de aanwezigheid van een relikwie of de vroomheid van de inwoners van Hinkelenoord redden. Uit de vloeden van 1530 en 1532, toen het Verdronken land van Zuid-Beveland ontstond, kon het dorp met moeite herrijzen. Twintig jaar later, in 1552, kwam de genadeklap. Door de Pontiaansvloed verdween Hinkelenoord met Agger en Oud-Bath definitief van de kaart. Bij Woensdrecht (Noord-Brabant) herinnert de in 1685 bedijkte Oud-Hinkelenoordpolder aan de verdronken bedevaartplaats Hinkelenoord.