Spionage in de Eerste Wereldoorlog

Zeeland en meer in het bijzonder Vlissingen en de grensstreek van Zeeuws-Vlaanderen waren in de jaren van de Eerste Wereldoorlog een interessant gebied voor spionnen.

Niet alle van spionage verdachte personen bleken schuldig. Artikel in Middelburgsche Courant van 27 november 1916, pagina 1 (ZB, Krantenbank Zeeland).

Broeinest van informatie

Vlissingen lag aan de vaarroute naar het door Duitsland bezette Antwerpen, had een bootverbinding met Engeland en er was een marinebasis. De provincie telde grote aantallen vluchtelingen van allerlei nationaliteiten en Vlissingen had een Belgisch, Duits, Engels en Frans consulaat. Reden genoeg voor spionageactiviteiten. De politie in Vlissingen, de Koninklijke Marechaussee en de Territoriale Commandant Zeeland in Middelburg hadden hun handen vol aan het volgen van verdachte personen.

Van Woringen

Een van die verdachten was Joseph Alexander van Woringen. Deze uit Duitse ouders geboren industrieel woonde rond 1910 nog in Antwerpen, maar vertoefde in de zomer in de badplaats Domburg. Daar liet hij de villa Norsk Hjem bouwen. In 1915 beschuldigde een Engelse gezant hem van spionageactiviteiten. Hij zou met een telegrafietoestel berichten verzenden en ’s nachts post ontvangen en er op uitgaan. Bovendien had hij vanuit zijn huis zicht op het scheepvaartverkeer in de Westerscheldemonding. De beschuldigingen bleken ongegrond en Van Woringen (die ondertussen voor vuile mof en spion werd uitgemaakt) eiste rectificatie in de Walcherse kranten.

Prentbriefkaart van de boulevard in Domburg gezien vanaf de Hoge Hil (ZB, Beeldbank Zeeland). Rechtsvoor het huis Norsk Hjem, de woning van de van spionage verdachte Van Woringen.

Engelse spionnen

De uit Engeland afkomstige E.W. Paulton en H. Groome beweerden koerier te zijn van de Daily Chronicle en de Daily Telegraph. Ze stuurden Duitse kranten naar Engeland, die hen uit Amsterdam werden opgestuurd. Het tweetal verbleef in een eersteklas hotel in Vlissingen en trok daarmee de aandacht van de politie.

Van Paulton werd vastgesteld dat hij zonder toestemming foto’s maakte van torpedoboten, mijnenleggers en geïnterneerde Engelse vliegers. Hij werd in 1915 gearresteerd en naar het bureau gebracht. Na vijf dagen detentie werd hij op bevel van de autoriteiten op de boot naar Engeland gezet, net als zijn collega Groome.

Drie spionnen werden in 1918 in Middelburg aangehouden. Artikel uit de Vlissingse Courant van 15 juni 1918 (ZB, Krantenbank Zeeland).

Literatuur

Jules Braat, Spionnenjacht; onderzoek naar spionage op Walcheren 1914-1918, in: De Wete 41 (2012) 4, 3-12.
André Bauwens en Miranda Haak, Bange jaren; Zeeuws-Vlaanderen en de Eerste Wereldoorlog, Aardenburg 2014.