School- en examentijd

Jongeren houden er tijdens hun schooltijd tal van gewoonten op na. Sommige daarvan zijn als tradities te kenmerken. Ze markeren de overgang van basisschool naar middelbare school. En wie de middelbare school uiteindelijk met goed gevolg afsluit, wacht opnieuw een reeks kleine rituelen.

Geslaagd! Vlag en tas kunnen in top. (Erfgoed Zeeland, foto Dirk-Jan Gjeltema)

Goese fiets

De aanschaf van een nieuwe schoolagenda en het kaften van de boeken markeren het begin van het nieuwe schooljaar. Veel aankomende brugklassers krijgen bij het verlaten van de basisschool een nieuwe fiets. Op Zuid-Beveland werd deze fiets de ‘Goese fiets’ genoemd, bedoeld als hij was om naar school in Goes te fietsen. Ook de aankoop van een echte schooltas (of rugzak) markeert het overgangsmoment van de basisschool naar de middelbare school. Formele en informele gewoonten wijden de nieuwe leerlingen in. Op kennismakings- en introductiedagen raken zij bekend met alle regels en gebruiken op school. Hun bijnaam verraadt hun beginnersstatus: ‘brugpiepers’.De leerlingen uit de dorpen fietsen veelal in groepen naar school in de stad. Deze groepen hebben namen, ze heten vaak naar het dorp van herkomst. Afspraken over de plek waar wordt gewacht, wie er op kop fietst, wie er aflost en wanneer… Gebruiken als deze gaan al generatieslang mee.

Vlag met boekentas in top

Ook het einde van de schooltijd wordt al vele generaties omgeven met officiële en informele gebruiken. Eindexamenkandidaten vieren dat ze geslaagd zijn. De vlag gaat uit zodra het goede nieuws binnen is en de boekentas gaat, als een nu overbodig geworden attribuut, eveneens aan de stok.De plechtige uitreiking van het diploma op school is omgeven met rituele praktijken: de toespraken, de overhandiging van het certificaat met de handdruk van de directeur, het afscheidscadeau van de school en de trotse ouders die er getuige van zijn.

Feesten

Daarna volgen traditioneel de eindexamenfeesten. Dan mag je uit je dak gaan, want slagen voor de middelbare school doe je maar een keer in je leven. Eindexamenfeesten worden gevierd in de tuin of garage bij het ouderlijk huis, in een schuur of op het strand. Tegenwoordig worden ze ook wel door de school georganiseerd, soms zelfs door professionele partyplanners. Voor de intiemere feesten verzorgen de jongelui zelf de hapjes en drankjes en regelen zij iemand voor de muziek. De jongeren ervaren in deze periode een gevoel van vrijheid en zo wordt ook het examenfeest beleefd. Zolang het de spuigaten niet uitloopt, ziet de buitenwacht grenzeloos gedrag als ‘kattenkwaad’ door de vingers.