Oude paden

Voetpaadjes in de Poel

Vroeger waren de voetpaden vaak onverhard en liepen door een weiland of over (akker)land.  In ieder geval de kortste weg van huis naar bijvoorbeeld de kerk, school of dokter. Ze waren niet ‘aangelegd’ door middel van halfverharding of bewegwijzering, maar waren zichtbaar omdat iedereen er telkens liep en het daardoor uitgesleten paden werden. In Zuid-Beveland zijn er nog te vinden rondom Yerseke bijvoorbeeld, maar de meeste zijn door de ruilverkaveling bijna niet meer te traceren. Indien mogelijk was heeft Stichting Landschapsbeheer Zeeland er een aantal opgenomen in het bewegwijzerde wandelnetwerk.

Wegelingen

De paden waren vroeger meestal onverharde en doodlopende wegelingen die dienden voor de ontsluiting van ver van de verharde weg gelegen weilanden. Hier en daar zijn die er nog steeds, bijvoorbeeld in de Poel, de Yerseke Moer en in de Kapelse Moer. Uit de topografische atlas van omstreeks 1910 wordt snel duidelijk dat niet alle wandelpaden van toen zichtbaar zijn. De doorgaande voetpaden liepen vaak gewoon door een weiland, net zoals je dat nu in een weiland nog wel eens ziet: een uitgesleten koeienpaadje waarover koeien regelmatig naar een vaste plek lopen, bijvoorbeeld omdat ze daar worden bijgevoerd. Een ‘wegeling’ is geen kerkepad of schoolpad, maar kan daar wel onderdeel van zijn. Het is een ontsluitingspad naar een wei of akker, maar loopt in principe dood.

Wegeling - Kraaijenwegeling te Nisse.

Wegeling – Kraaijenwegeling te Nisse.

De kortste weg

Als er maar vaak genoeg mensen door zo’n wei lopen van het ene vaste punt naar het andere vaste punt dan ontstaat er ook zo’n paadje. Die paadjes zijn niet te vinden op een topografische kaart, ze zijn daar veel te klein voor. Voor het ontstaan van deze paadjes is een eenvoudige verklaring: je zocht de kortste weg, desnoods dwars door een weiland, over een smalle sloot kon je springen, over een wat bredere sloot kon je een eenvoudig bruggetje (gewoon een plank) leggen. Overigens wordt datzelfde simpele principe nog wel eens toegepast; tussen de weilanden in de Yerseke en Kapelse Moer liggen nog diverse planken over sloten! Het lijkt erop dat de loop van deze paadjes werd bepaald door vaste punten (de boerderij, het bruggetje, het overstapje, de kerk).

Overstap maken. In het wandelnetwerk Zeeland zijn diverse van dit soort wandelpaadjes opgenomen. Veel vrijwilligers hebben geholpen bij het aanleggen en verbeteren van onder andere diverse overstapjes.

Overstap maken. In het wandelnetwerk Zeeland zijn diverse van dit soort wandelpaadjes opgenomen. Veel vrijwilligers hebben geholpen bij het aanleggen en verbeteren van onder andere diverse overstapjes.

Voorbeelden oude paden

Pad 1 – Tussen de Poelweg en de kerkring van ’s-Heer Abtskerke is een pad op de kaart redelijk te zien. Het is waarschijnlijk gebruikt als kerkenpad tussen Sinoutskerke en ’s-Heer Abtskerke, nadat in de negentiende eeuw de kerk van Sinoutskerke is afgebroken.
Pad 2 – Tussen de Thijsbroeksche weg en de Noordweg lopen twee wegelingen die via een paadje door een weiland met elkaar verbonden zijn.
Pad 3 – Is op de kaart niet te zien. Het is een kerkenpad door de weilanden bij de driesprong Noordweg, Zuidweg, Nieuweweg en de kerk van Sinoutskerke. De aanduiding op de kaart is slechts een indicatie van de route, nauwkeuriger konden we het nog niet bepalen.

De Poel - topografische kaart 1910.

De Poel – topografische kaart 1910.

Ruilverkaveling

Een plank over de sloot (ZB, Beeldbank Zeeland).

Een plank over de sloot (ZB, Beeldbank Zeeland).

De drie beschreven paden waren rond 1940 nog in gebruik. Rond 1970 is het landschap in de Poel enorm veranderd, omdat er een ruilverkaveling plaatsvond. Het exact reconstrueren van oude voetpaden is in zo’n gebied een welhaast onmogelijke opgave. Wel kan soms iets gerealiseerd worden dat de oude loop min of meer volgt, of dat via een andere route een oude verbinding opnieuw tot stand brengt.

Dit verhaal verscheen gedeeltelijk eerder in Kwartaalblad De Boom In – 2007 nr. 1 (tekst: Foort Minnaard).