Oorlogsmonumenten Domburg

Op 1 november 1944 werd Domburg door de geallieerden bevrijd. Daarom vindt jaarlijks op 1 november een herdenking voor de oorlogsslachtoffers plaats. Zowel bij het monument voor de burgerslachtoffers op de algemene begraafplaats als bij de monumenten voor de Belgische, Britse en Noorse Commando’s bij Boulevard van Schagen. Bij de herdenking is een belangrijke rol weggelegd voor de kinderen van groep 8 van de Openbare Basisschool de Golfslag, die de monumenten geadopteerd heeft.

Initiatief monumenten

Het initiatief voor het oprichten van een herdenkingsmonument in Domburg werd in 1948 genomen door het toenmalige gemeentebestuur van Domburg. Directe aanleiding was de herbegrafenis van de Domburgse oorlogsslachtoffers op de plaatselijke algemene begraafplaats. Aan de oproep werd gehoor gegeven door diverse inwoners, die zelf het monument oprichtten. Vervolgens werd besloten hier de jaarlijkse herdenkingen te laten plaatsvinden. Het initiatief tot het oprichten van de monumenten voor de Belgische, Noorse en Britse Commando’s was van de Stichting Steun Bevrijders Walcheren/Zeeland 1940-1944/45. Deze monumenten werden onthuld op respectievelijk 15 mei 1982, 4 mei 2005 en 1 november 2007.

De monumenten voor de Belgische, Noorse en Britse commando’s bij Boulevard van Schagen (Erfgoed Zeeland).

Ontwerpen

Het monument voor de Domburgse burgerslachtoffers is een wit natuurstenen beeld van een knielende vrouwenfiguur. Het beeld is geplaatst op een gedenkmuur van rode baksteen. Op deze muur zijn drie plaquettes aangebracht: in het midden een grote, verticaal geplaatste plaquette met de namen van de slachtoffers, met aan weerzijden een kleinere plaquette met een herinneringstekst. Het monument is een ontwerp van W. Messer en L. Messer-Heybroek.

Het Monument voor Belgische Commando’s is een zwart natuurstenen plaquette, aangebracht op een gemetseld muurtje van rode baksteen. Het Monument voor Noorse Commando’s is een gepolijste marmeren gedenksteen met daarop een wapen en een tekst in het Noors en Nederlands. Op de achterkant van de gedenksteen bevinden zich de namen van de Noorse Commando’s die door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen. En het Monument voor Britse Commando’s is een gepolijste zwarte granieten gedenksteen met daarop een wapen en een tekst in het Engels en Nederlands. Op de achterkant van de gedenksteen bevinden zich de namen van 34 Britse Commando’s die door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen. De drie monumenten zijn geplaatst op een verhoogd cirkelvorming plateau van baksteen.

Het oorlogsmonument voor de Domburgse burgerslachtoffers bevindt zich op de algemene begraafplaats (foto Comité Herdenking Domburgse Oorlogsslachtoffers 1940-1945).

Burger- en geallieerde slachtoffers

De meeste Domburgse burgerslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog vielen door een misbombardement van het Britse oorlogsschip ‘Warspite’. Dit gebeurde tijdens de geallieerde landing bij Westkapelle op 1 november 1944. 23 Domburgers en 25 vluchtelingen kwamen om het leven. Belgische, Britse en Noorse militairen namen als onderdeel van 41 Royal Marine Commando deel aan deze landing. Zij hadden als opdracht het veroveren van de strook van Westkapelle tot aan Breezand. Ze moesten daarbij de kustbatterijen bij Westkapelle, Domburg en Oostkapelle uitschakelen. Op 4 november kwamen de Belgische en Noorse eenheden in Domburg aan. Ze schakelden daar enkele kustbatterijen uit en zuiverden de omgeving van Duitse militairen. Bij de bevrijding van Walcheren kwamen vele duizenden geallieerde soldaten om het leven.

Beheer en adoptie

Het onderhoud aan de monumenten wordt verzorgd door de gemeente Veere. Openbare basisschool De Golfslag heeft de monumenten geadopteerd. In de periode van herdenken besteedt vooral groep 8 van De Golfslag in haar lessen aandacht de Tweede Wereldoorlog. Hierbij komen zowel de gebeurtenissen in Domburg en Walcheren, als de gebeurtenissen wereldwijd aan de orde. In het verleden waren de contacten met de Belgen nauw, dit vooral via wijlen kolonel De Groot. Momenteel zijn er vooral goede contacten met de Noren, die ieder voorjaar een bezoek aan Domburg en de school brengen.

Op de achterzijde van het Noorse en het Britse monument zijn plaquettes met de namen van de omgekomen commando’s aangebracht (Erfgoed Zeeland).

Herdenkingen

Vanaf 2000 is het monument voor de Domburgse burgerslachtoffers weer het middelpunt van de jaarlijkse dodenherdenking. Deze herdenking vindt plaats op 1 november, de dag dat in 1944 Domburg door de geallieerden werd bevrijd. Kinderen van Openbare Basisschool de Golfslag leggen kransen en bloemen. Dit wordt eveneens gedaan bij de monumenten voor de gevallen Commando’s. Deze zijn later, na de oprichting van de Noorse en Britse monumenten, in de herdenking opgenomen.

De herdenkingen worden georganiseerd door openbare basisschool De Golfslag en het Comité Herdenking Domburgse Oorlogsslachtoffers 1940-1945.