Herdenkingsmonument 1940-1945, Koudekerke

Op 21 oktober 2011 werd het oorlogsmonument van Koudekerke opnieuw onthuld. Dit nadat het monument eerst grondig gerestaureerd en vervolgens op de nieuwe locatie geplaatst was. Al gauw werd duidelijk dat het initiatief van de Dorpsraad de aandacht voor het oorlogsverleden en de herdenking daarvan een geweldige impuls gaf: zo verscheen er een boek over Koudekerke in de Tweede Wereldoorlog, werden de herdenkingen duidelijk beter bezocht en adopteerden de beide basisscholen het oorlogsmonument.

Initiatief oorlogsmonument

Het initiatief voor het oprichten van een oorlogsmonument in Koudekerke werd in 1946 genomen door toenmalig burgemeester Dregmans. Hij initieerde een geldinzameling voor de financiering en stelde de algemene begraafplaats aan de Biggekerksestraat voor als locatie van het op te richten monument. Tijdens de dodenherdenking op 3 mei 1947 was het monument grotendeels gereed. De uiteindelijke voltooiing vond plaats in de zomer van 1947. Toen werd de leeuw op de zuil geplaatst. In de jaren daarna was het monument het centrale punt in de jaarlijkse dodenherdenking.

Het oorlogsmonument in Koudekerke werd in 2011 hersteld en verplaatst naar een centrale locatie voor de algemene begraafplaats (Erfgoed Zeeland).

Het oorlogsmonument in Koudekerke werd in 2011 hersteld en verplaatst naar een centrale locatie voor de algemene begraafplaats (Erfgoed Zeeland).

Ontwerp

Het circa 3 meter hoge monument bestaat uit een ronde, hardstenen zuil met als bekroning een Nederlandse leeuw. Deze houdt een schild met het wapen van Koudekerke vast. De zuil is geplaatst op een tapse sokkel, met daarop een tekst en de namen van twintig omgekomen burgerslachtoffers uit de voormalige gemeente Koudekerke. Het monument wordt omgeven door een zwart metalen hekwerk met daarop goudkleurige dennenappels. Het monument is van de hand van Achitectenbureau Klokke (zuil) en Philip ten Klooster (leeuw met wapen).

Slachtoffers Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen twintig inwoners van de gemeente Koudekerke door oorlogsgeweld om het leven. Negentien slachtoffers liggen begraven op de algemene begraafplaats. Een van de slachtoffers, J.F. van de Ven, ligt begraven op de erebegraafplaats op de Grebbeberg in Rhenen.

Op de sokkel van het monument is een herinneringstekst en de namen van de omgekomen inwoners aangebracht (foto Dorpsraad Koudekerke).

Op de sokkel van het monument is een herinneringstekst en de namen van de omgekomen inwoners aangebracht (foto Dorpsraad Koudekerke).

Herdenkingen

In het begin van de jaren vijftig van de vorige eeuw nam de belangstelling voor de herdenkingen af. Geruime tijd werden er geen herdenkingen meer gehouden. Het monument raakte vergeten en verwaarloosd. Na het herstel en de verplaatsing van het monument vindt er vanaf 2012 elk jaar op 4 mei weer een herdenking plaats. Hieraan voorafgaand is er een stille tocht vanaf de dorpskerk naar het monument. De herdenkingen worden georganiseerd door het ‘4 mei-comité Koudekerke’. Daarbij wordt samengewerkt met onder andere de basisscholen in Koudekerke, Harmonie Voorwaarts, scouting De Valkeniers, de Dorpsraad en de gemeente Veere.

Beheer en adoptie

Het groot onderhoud aan het monument wordt verzorgd door de gemeente Veere. Het klein onderhoud en het schoonhouden van het monument en zijn omgeving wordt verzorgd door een vrijwilliger uit de dorpsgemeenschap. Christelijke basisschool ’t Klinket en openbare basisschool De Sprong hebben het monument geadopteerd. In de periode van herdenken besteden beide scholen in hun lessen aandacht aan het monument, de oorlogsgeschiedenis van Koudekerke en de problematiek van oorlog en vrede in het algemeen.

Nabij de begraafplaats van Koudekerke ligt een tankgracht met een aantal bunkers uit de Tweede Wereldoorlog (foto Dorpsraad Koudekerke).

Nabij de begraafplaats van Koudekerke ligt een tankgracht met een aantal bunkers uit de Tweede Wereldoorlog (foto Dorpsraad Koudekerke).

Omgeving met een verhaal

De Koudekerkse begraafplaats en het monument liggen direct tegen de tankgracht, met een aantal bunkers in de directe nabijheid. De herinnering aan de Tweede Wereldoorlog is in het hedendaagse landschap hier dan ook nog duidelijk zichtbaar. Dit wordt versterkt door de aanwezigheid van een wandel- en fietspad langs de begraafplaats en de tankgracht. Vandaar dat deze omgeving bij uitstek de aangewezen plaats is om het verhaal van de oorlog in zijn verschillende dimensies te vertellen en te laten vertellen.

Aanmoedigingsprijs Oorlogsmonumenten 2015

Op 21 april 2015 werd in het Bevrijdingsmuseum Zeeland in Nieuwdorp de Aanmoedigingsprijs Oorlogsmonumenten toegekend aan Herdenkingsmonument 1940-1945 in Koudekerke. Uit de vijf genomineerde inzendingen wees de jury dit monument aan als het best beheerde, best behouden en meest ‘levende’ oorlogsmonument in de provincie Zeeland. De jury gaf aan dit monument bijzonder te vinden, omdat het een ‘gered’ monument is. De prijs bestaat uit een stimuleringsbijdrage van 1.000 euro, te besteden aan activiteiten rondom het monument. Daarnaast zal een bordje met een QR-code bij het monument geplaatst worden, met een link naar deze website.

Commissaris van de Koning Han Polman reikte op 21 april 2015 de Aanmoedigingsprijs Oorlogsmonumenten 2015 uit aan vertegenwoordigers van de Dorpsraad Koudekerke (foto Mieke Wijnen).

Commissaris van de Koning Han Polman reikte op 21 april 2015 de Aanmoedigingsprijs Oorlogsmonumenten 2015 uit aan vertegenwoordigers van de Dorpsraad Koudekerke (foto Mieke Wijnen).