Herdenkingsmonument Kalfhoeksepad Aagtekerke
Op vrijdag 22 oktober 1943 stortte een vliegtuig neer bij het Kalfhoeksepad in Aagtekerke. Ooggetuigen vertelden wat er gebeurde.

Herdenkingsmonument Kalfhoeksepad in Aagtekerke tijdens de onthulling op 22 oktober 2013 (bron: Dorpsraad Aagtekerke).
Het is vrijdag 22 oktober 1943 en de twintigjarige Betje Maljaars is met haar zus van een bruiloft op weg naar huis. Het is oorlog maar daarvan is in Aagtekerke, behalve dat er in de buurt Duitse soldaten zijn gelegerd, weinig te merken. Maar als zij om een uur of drie over het Kalfhoeksepad fietst, komt de oorlog plots heel dichtbij. Vlakbij was een vliegtuig neergestort en twintig jaar geleden vertelde zij hierover: “Dat vliegtuig was neergekomen waar nu het gemeenteterrein is, de vlammen sloegen eruit en de scherven vlogen om je oren. Dat waren de kogels aan boord van dat vliegtuig en branden dat het deed! Ik voelde de hitte in m’n rug. Het was een leven van jewelste. De vlieger had het overleefd, z’n maat niet.”

Ooggetuige Betje Maljaars, 20 jaar (bron: Dorpsraad Aagtekerke).
Ook boer Piet Kodde – hij was toen 24 jaar – zag het vliegtuig neerstorten. Toen het vliegtuig crashte was hij met twee karrevrachten zand op weg van Domburg naar zijn boerderij. Hij vertelde: “Ik was daar met m’n arbeider, dat was Willem Louws, op de Roosjesweg, ieder met een span paarden. Om uit het gevaar te blijven, rolden we in de sloot, de leidsels nog in de hand, want je moet niet hebben dat je paarden gaan lopen. En toen kwam ineens dat vliegtuig in glijvlucht over ons. Het scheerde door de boomtoppen van een boerderij, en crashte rechts van de Roosjesweg. Die lag toen nog verder naar het oosten. Het duurde heel even, en toen was er een geweldige klap. Waren we vijf minuten eerder geweest, dan hadden we er onder gezeten. Toen we uit de sloot kropen, lag aan de overkant een schaap dood, getroffen door een kogel. We zijn toen omgedraaid, om via een omweg thuis te komen. Want we durfden er niet meer voorbij.”

Burgemeester Bosselaar van Aagtekerke maakte een proces-verbaal van wat er was gebeurd (bron: Dorpsraad Aagtekerke).
In het proces-verbaal is sprake van vier inzittenden: vier jonge Franse vliegers. Maar wie waren die vier vliegers, wat was de taak van dit vliegtuig en waar was het op weg naar toe?
De vlucht
Op 22 oktober 1943 werd vanuit Engeland een aanvalsvlucht gevlogen naar Courcelles in België. Daar moest een vliegtuigfabriek gebombardeerd worden. Drie squadrons leverden 38 vliegtuigen van het type Boston-Douglas. Het was een zogenaamde “low-level” raid, een aanval op zeer lage hoogte. Belangrijk was het nauwkeurig vliegen om zo op de juiste plek te komen als men bezet gebied naderde, dit om Duits vuur zoveel mogelijk te vermijden. Het naderen van het vasteland was gepland tussen Walcheren en Schouwen. Waarschijnlijk door een fout kwamen de vliegtuigen tussen Westkapelle en Domburg boven het vasteland. Hierop draaiden ze richting Veere om de route weer op te pakken.
In de omgeving van Veere stond veel FLAK (Flugzeugabwehrkanone – luchtafweergeschut) opgesteld en er speelde zich in korte tijd een drama af. Vijf vliegtuigen werden binnen een tijdsbestek van 5 minuten neergeschoten.
Vanwege de lage hoogte hadden de bemanningen weinig kans om te overleven. Dertien van de in totaal vijftien bemanningsleden van de vijf vliegtuigen kwamen hierbij om het leven. Eén van de vliegtuigen was de Boston met serienummer BZ393 van het 342 squadron Free French Air Force (FFAF) oftewel van de Forces Aériennes Françaises Libres (FAFL). Het 342 squadron voerde de naam ‘Groupe Lorraine’, en maakte deel uit van de Luchtmacht van de Vrije Fransen.
Die Vrije Fransen waren Franse mannen die vanuit Frankrijk en van over de hele wereld naar Engeland waren gevlucht of overgestoken om tegen de Duitsers te vechten.

De vier bemanningsleden van het gecrashte vliegtuig bij het Kalfhoeksepad in Aagtekerke. Sergeant Julien Allain (boordschutter), luitenant Charles Lang (waarnemer), sergeant Georges Schteinberg (marconist) en luitenant Simon Stoloff (piloot). (Bron: Dorpsraad Aagtekerke)
De bemanning van de BZ 393 bestond uit:
sergeant Julien Allain – boordschutter KIA – begraven te Kapelle
luitenant Charles Lang – waarnemer KIA – begraven te Boulogne-sur-Mer Frankrijk
sergeant Georges Schteinberg – marconist KIA – begraven te Kapelle
luitenant Simon Stoloff – piloot
Simon Stoloff heeft het neerstorten van het vliegtuig overleefd en zich over Julien Allain ontfermd. Deze had door de crash beide benen verloren en is in zijn armen gestorven. Daarna is hij uit het brandende vliegtuig gesprongen, dat nog vol zat met explosieven, en door de inmiddels gearriveerde en stomverbaasde Duitsers krijgsgevangen genomen.
KIA = Killed in action (gesneuveld tijdens gevechtshandelingen)

Herdenkingsmonument Kalfhoeksepad in Aagtekerke (bron: Dorpsraad Aagtekerke).
Precies zeventig jaar na de crash, op 22 oktober 2013 om 15.09 uur, is een monument voor de drie omgekomen Franse vliegers onthuld. Daarbij waren 25 nabestaanden en familieleden uit alle windstreken (Brazilië, Frankrijk, Goot-Brittannië, Israël, De Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland en Tahiti) aanwezig. Dat maakte een onvergetelijke indruk op de inwoners van Aagtekerke.
Het monument is geadopteerd door de Jhr. W. Versluijsschool. De jaarlijkse herdenking is eind oktober.
Bronnen
Aanmeldingsformulier, Aanmoedigingsprijs Oorlogsmonumenten, 2015.
Informatieboekje Dorpsraad Aagtekerke 2013.
Meer informatie over de vier vliegers is te vinden in het informatieboekje van de Dorpsraad Aagtekerke.