De eerste Nederlandse en Zeeuwse winnaar van een Touretappe

Theofiel (‘Fiel’) Middelkamp was een Nederlands profwielrenner, afkomstig uit Nieuw-Namen (Zeeuws-Vlaanderen). Hij was de tweede zoon in een groot gezin met nog acht andere kinderen. Aanvankelijk wilde Theo voetballer worden, maar de mogelijkheid met wielrennen geld te verdienen trok hem meer aan.

Theo Middelkamp staat bekend als de eerste Nederlander die een Touretappe won. Met een gewone fiets zonder versnellingen en zonder de ervaring van een bergetappe. Zijn eerste Touretappe won hij op 14 juli 1936 – de Franse nationale feestdag – in de rit van Aix-les-Bains naar Grenoble. In deze zware bergrit was onder andere de Col de Galibier opgenomen. Uiteindelijk werd Theo Middelkamp 27ste in het eindklassement. Een jaar later, in 1937, moest Theo Middelkamp opgeven wegens een valpartij. Hij brak daarbij zijn vinger. In 1938 won hij de etappe tussen Bayonne en Pau. In het eindklassement werd hij 43ste.

Theo Middelkamp als eerste Nederlander als winnaar in een etappe van de Tour de France. 14 juli 1936, Aix-les-Bains/Grenoble (Spaarnestad Photo, fotograaf onbekend, bron Wikimedia Commons).

Theo Middelkamp als eerste Nederlander als winnaar in een etappe van de Tour de France. 14 juli 1936, Aix-les-Bains/Grenoble (Spaarnestad Photo, fotograaf onbekend, bron Wikimedia Commons).

Tijdens de Tour de France van 1938 verdiende Theo Middelkamp 5000 francs. Veel minder dan hij in wedstrijden en criteria in België kon verdienen. Hij besloot zich daarom te richten op het rijden van criteria en de Tour links te laten liggen. Een gevleugelde uitspraak van hem was dan ook: ‘Ik kan van roem en eer niet leven’.

Tweede Wereldoorlog en WK titel

De wielercarrière van Theo Middelkamp werd onderbroken door de Tweede Wereldoorlog, waarin hij vooral actief was als smokkelaar. Na de oorlog werd hij echter opnieuw wielrenner.

In de strijd om de wereldtitel op de weg hield materiaalpech hem in 1946 af van de overwinning. Een jaar later werd hij in Reims echter alsnog wereldkampioen. Tweede werd de Belg Albert Sercu.

Einde carrière

Theo Middelkamp stopte in 1951 met wielrennen en kocht daarna een café in het Belgische Kieldrecht. De Nederlandse regering weigerde hem AOW te geven en dat wekte veel verbittering bij hem. Hij sloot zich daarom lange tijd helemaal af voor de media. In het NPS-programma ‘Maandag Prinsjesdag’ vertelde hij in 2003 echter zijn verhaal van de zege op de Galibier.

Persoonlijk

Theo Middelkamp huwde twee keer. Uit zijn eerste huwelijk werden twee zoons geboren. Later had hij bewust geen contact meer met hen. Nadat zijn vrouw in 1961 was overleden hertrouwde hij. Uit dit huwelijk werd een zoon geboren. Theo Middelkamp, de koning van de Vlaamse kermiskoersen, overleed in 2005 op 91-jarige leeftijd.

Prestaties

* Middelkamp deed in 1936 en 1938 mee aan de Ronde van Frankrijk en won beide keren een etappe.
* In 1947 werd hij de eerste Nederlandse wereldkampioen op de weg; in 1936 werd hij derde en in 1950 tweede.
* Middelkamp werd in totaal vier keer Nederlands kampioen in 1934, 1938, 1943 en in 1945.

Bronnen

Literatuur
Ad van Liempt en Jan Luitzen, Sportlegendes; twaalf winnaars die geschiedenis schreven, Amsterdam 2012.

Websites
Krantenbank Zeeland
nos.nl
dezb.nl

Tekst: Wim van Gorsel (2019)

Dit verhaal is ook te vinden op www.encyclopedievanzeeland.nl. Daar vind je ook een uitgebreid overzicht van de overwinningen van Theo Middelkamp.