Romeins Aardenburg

Zeeland is lange tijd Romeins grondgebied geweest. Op verschillende plaatsen in de provincie zijn sporen van de Romeinen teruggevonden, maar nergens zoveel als in Aardenburg. Dit was een belangrijk punt in de kustverdediging van het Romeinse rijk.

Fanatiek onderzoek

Nergens in Zeeland heeft zo veel archeologisch onderzoek plaatsgevonden als in Aardenburg. Dat had ook zeker te maken met de gedrevenheid van de eerste provinciaal archeoloog van Zeeland, ir. Jan Trimpe Burger, die er zelfs voor naar Aardenburg verhuisde.

Resten van de stenen fundering van het kleine tempeltje.

Verschillende bouwfases

Romeins Aardenburg besloeg een gebied van zo’n twee vierkante kilometer, ongeveer vanaf de Draaibrugseweg in het noorden tot de Schependomseweg in het zuiden. Op het centrale punt binnen dit gebied, zo ongeveer bij de Sint-Bavostraat en de Burchtstraat, lag de militaire versterking.

Door de jaren heen werd de militaire versterking regelmatig aangepast. Van de eerste versterking uit 170 na Christus zijn alleen resten van gebouwen bewaard gebleven. In de jaren daarna werd een tweede castellum (fort) met een aarden verdedigingswal, een groot hoofdkwartier, barakken en een klein tempeltje gebouwd. De fundering van dit tempeltje is nog te zien in de tuin van het  Gemeentelijk Archeologisch Museum Aardenburg. Nadat het kamp verwoest werd, duurde het een twintigtal jaren, maar uiteindelijk werd er nog een derde fort gebouwd. Het had een stenen verdedigingsmuur met ronde torens en een vijftien meter brede gracht. Dit was het laatste fort. Het bleef zo’n dertig jaar in gebruik.

In het centrum van Aardenburg kun je op meerdere plekken nog stukken van funderingen van de forten zien. Ook zijn er meer detaillistische vondsten gedaan. Een bijzonder restant van de vroegere bewoning is een deel van de muurdecoratie van het vaandelheiligdom.

Romeinse muurschildering met behangpatroon uit Aardenburg (Erfgoed Zeeland).

Het fort en de troepen

Het fort diende als bescherming tegen rooftochten vanaf zee. Het Romeinse rijk had een uitgebreid verdedigingsnetwerk langs de kust vanaf de monding van de Rijn bij Katwijk tot in Noord-Frankrijk en daar maakte Aardenburg deel van uit. Er konden zo’n driehonderd soldaten in de forten leven. Daar zaten zowel ruiters als voetsoldaten bij. De ruiters konden eventuele invallen snel tegenhouden en de manschappen zorgden daarbij voor extra versterking.

Dagelijks leven

Niet alles draaide om militaire zaken. Er was ook een gewoon dagelijks leven zonder strijdgewoel. Er stonden huizen, er waren een badgebouw, een stratenplan, waterlopen, weilanden, akkers en een grafveld met crematiegraven. Sporen van dat dagelijks leven zijn bijvoorbeeld ook etensresten. Dankzij recente opgravingen weten we dat de Romeinen in Aardenburg in elk geval ook kersen, pruimen, walnoten en hazelnoten aten. Die eerste drie zijn hier zelfs door de Romeinen geïntroduceerd. Ook is er wanddecoratie gevonden. De Romeinen werkten graag met marmer, maar dat was in de buitengebieden zoals Aardenburg lastig verkrijgbaar en dus vonden ze creatieve oplossingen. De muren werden beschilderd in een marmerpatroon. Een andere bijzondere vondst is die van een oorlepel die ongeveer net zo werd gebruikt als een modern wattenstaafje.

Industrie

In Aardenburg was een gebied dat helemaal werd gebruikt voor ambachten en industrie. Er werden vooral schelpdieren verwerkt. Er zijn resten van zo’n 26 ovens gevonden en heel veel dumpplaatsen voor mosselschelpen. Romeinen maakten van schelpdieren een soort vissaus (allec). Het is goed mogelijk dat de Romeinen hier al woonden en werkten in de vissausindustrie voordat ze zich er ook militair vestigden. Aardenburg was waarschijnlijk een belangrijk regionaal centrum. Dat Aardenburg goed verbonden was met de rest van het Romeinse rijk blijkt bijvoorbeeld ook uit het feit dat er (resten van) amforen zijn gevonden waarin goederen werden vervoerd uit andere Romeinse gebieden zoals een stukje van een amfora met olijfolie uit Zuid-Spanje.

Graffito op een Aardenburgse amfoor.

Het is zeer waarschijnlijk dat er ook aardewerk is geproduceerd in Aardenburg. Er zijn twee aardewerken mallen gevonden waarmee je een vogelfiguur van terracotta of klei kon maken. Vaak werden dat soort beeldjes geofferd in tempels, maar het kan ook kinderspeelgoed zijn geweest.

Museum Aardenburg

Er is bij de opgravingen in Aardenburg ontzettend veel gevonden. De meeste vondsten uit de Romeinse tijd kun je bekijken in het museum  in Aardenburg. Het heeft allerlei soorten aardewerk zoals kommen, borden, wrijfschalen en gebruiksvoorwerpen van been en metaal. Door die objecten te koppelen aan verhalen van fictieve Romeinse burgers brengen ze de geschiedenis van Romeins Aardenburg tot leven.