Neergehaald door de Luftwaffe
De bewoners van Paal bij het Verdronken Land van Saeftinghe in Oost-Zeeuws-Vlaanderen werden in de vroege ochtend van 20 februari 1944 opgeschrikt door een neerstortend vliegtuig bij de jachthaven. Volgens ooggetuigen bleef het wrak daar liggen. Reden voor Jaap Geensen van Wings to Victory en Marc Zwartelé van de Werkgroep Archeologie Hulst om jaren later op zoek te gaan naar sporen van deze crash. In het voorjaar van 2013 startten ze de zoektocht naar het vliegtuigwrak en met succes: in het slik werd onder andere het staartstuk van een vliegtuig gevonden.
Onderdeel van de neergehaalde Lancaster bij Paal (foto Erfgoed Zeeland)
Lancaster bommenwerper
De verantwoordelijke archeoloog van Erfgoed Zeeland en de Bergingsdienst van de Koninklijke Luchtmacht werden ingeschakeld voor het uitgraven van het staartstuk. Deze en andere gevonden onderdelen werden tijdelijk opgeslagen in het Zeeuws Archeologisch Depot in Middelburg, en later in bruikleen gegeven aan de Stichting Wings to Victory. Het was aanvankelijk nog niet duidelijk om welk type vliegtuig het ging. Op de gevonden onderdelen werden nummers aangetroffen, die niet verbonden konden worden met een specifiek vliegtuig. Bij nader onderzoek van het staartstuk werd duidelijk dat het fragment afkomstig was van een Lancaster bommenwerper.
Nu eenmaal bekend was om welk type vliegtuig het ging, was het van belang om te weten wat de specifieke code van het vliegtuig was, waardoor duidelijk zou worden wie de bemanning was en welke missie zij uitvoerden. De begraafplaatsen voor gesneuvelde geallieerde vliegers in Vlissingen en Antwerpen vormden daartoe een bron van informatie. In Vlissingen lag geen Lancaster bemanning uit Oost-Zeeuws-Vlaanderen begraven. Op begraafplaats Schoonselhof in Antwerpen werd echter wel de bemanning van een Lancaster gevonden. De crashplaats was daarbij niet bekend. Bij het natrekken van de militaire gegevens in Ottawa kwam een Duitse grafkaart tevoorschijn waarop stond: 12 kilometer ten noorden van Hulst bij ‘Palen’, door een nachtjager. Het bleek een Lancaster van de Royal Canadian Air Force (RCAF) Squadron 408 met rompcode EQ-R en bouwnummer LL720 te zijn, dat op de terugreis was van een bombardementsmissie in Leipzig.
Lancaster
‘Big Week’
Ter voorbereiding op de landing in Normandië (D-day) tijdens de Tweede Wereldoorlog werd door de geallieerde legerleiding besloten om een aantal strategische doelen in Duitsland aan te vallen. De vliegtuigindustrie kwam als hoofddoel in aanmerking. Daartoe werd eind februari 1944 gedurende 6 dagen de ‘Operation Argument’, bijgenaamd ‘Big Week’, uitgevoerd. In de avond van 19 februari 1944 steeg een groep van 823 Lancasters en Halifaxes op vanaf de vliegbasis Linton-on-Ouse in het Verenigd Koninkrijk, om de Messerschmitt-fabrieken in Leipzig te bombarderen. Vroeg in de ochtend op 20 februari 1944 werden 2.300 ton bommen afgeworpen op het beoogde doel. Ongeveer 970 mensen vonden daarbij de dood, maar de militaire missie was geslaagd: 65 procent van een van de Messerschmitt vliegtuigfabrieken was verwoest.
De missie eiste echter een zware tol voor de groep bommenwerpers, want 82 vliegtuigen keerden niet terug. Een van deze bommenwerpers was de Lancaster die neerstortte bij de haven van Paal. De Lancaster werd neergehaald door een Nachtjager van de Luftwaffe en stortte brandend neer. Geen van de zeven bemanningsleden – twintigers uit Canada, Engeland en Amerika – overleefde de crash. Vier bemanningsleden zijn door Duitse militairen uit het wrak gehaald, de overige drie zijn later aangespoeld.
De slachtoffers:
Piloot: Elmer Stanley Winn, 23 jaar RCAF
Navigator: James Richard Leaman, 21 jaar RCAF
Bommenrichter: John Raymond Bonneville, 23 jaar RCAF
Radio/schutter: Reginald Herbert Wade, 26 jaar RCAF
Boordschutter: Eldore Dramnitzki, 22 jaar RCAF
Boordwerktuigkundige: Ellis William Bolt, 24 jaar RAF
Boordschutter: Norman Henry Hanbridge Brown, 21 jaar USAAF
Wings to Victory
Wings to Victory werd opgericht om de nabestaanden van gesneuvelde piloten van informatie te kunnen voorzien. Er bleek vooral behoefte aan informatie over de locatie van crashes waar de piloten waren gesneuveld. Stichting Wings to Victory heeft om die reden zoveel mogelijk gegevens over vliegincidenten in de provincie Zeeland gedurende de Tweede Wereldoorlog verzameld en gedenkt op deze manier de overleden vliegeniers. De geallieerde vliegtuigcrashes worden door hen gedocumenteerd in de database op de website wingstovictory.nl.
Literatuur
J. Geensen en M. Zwartelé, Een bommenwerper in Saeftinghe, in: Bulletin van de Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten 2014 nr. 1, 12-14.
J. Jongepier, Vliegtuigonderdeel bij Paal, in: Zeeuws Erfgoed 2013 nr. 3, 4.