Luther 2017

Verhalen Redactie Zeeuwse Ankers

Op 31 oktober 2017 was het 500 jaar geleden dat Maarten Luther zijn 95 stellingen vastspijkerde aan de deur van de slotkerk te Wittenberg (Duitsland). Deze haast mythische gebeurtenis en de uitwerking hiervan, wordt vaak gezien als het begin van de reformatie en van wat we nu ‘protestantisme’ noemen: een vernieuwingsproces dat de kerk en de wereld heeft veranderd. Die 500 jaar reformatie werd in het Lutherjaar 2017 op velerlei wijze herdacht, in Europa, in Nederland en in Zeeland.

Maarten Luther, detail uit een portret, in 1529 geschilderd door Lucas Cranach de Oude.

Maarten Luther, detail uit een portret, in 1529 geschilderd door Lucas Cranach de Oude.

Estafette

Zo organiseerde de Protestantse Kerk in Nederland een estafette, onder de titel ‘Als een lopend vuur’. Van oktober 2016 tot en met oktober 2017 werd elke maand een van de provincies aangedaan, die elk een eigen thema van het protestantisme uitwerkten. In augustus 2017 was Zeeland aan de beurt, met het thema ‘Protestantse Levenskunst’.
De estafette reisde via Zeeuws-Vlaanderen, Walcheren, de Bevelanden en Schouwen-Duiveland. De openingsbijeenkomst vond plaats op zaterdag 5 augustus in Hoek, waarna er achtereenvolgens in Veere (12 en 13 augustus), op de Bevelanden (19 augustus) en in Brouwershaven (26 augustus) activiteiten werden georganiseerd.

Zwanen op het dak van de Lutherse Kerk in Zierikzee (foto Zierikzee Monumentenstad). De zwaan is het symbool van de Lutherse Kerk in Nederland. In allerlei vormen valt hij te ontwaren: als windwijzer op kerken, in timpanen (het - dikwijls rijk met beeldhouwwerk versierde - muurpaneel boven de ingang van een kathedraal of ander voornaam gebouw), gebrandschilderde ramen, op orgels, kansels en lezenaars, doopbogen en doopvonten, avondmaalszilver, voorzitterhamers, troffels voor eerste steenleggingen, zegels, stempels, sloten, penningen en prenten. De oorsprong van deze symboliek is gelegen in een oude legende: De Tsjechische hervormer Johannes Hus, voorloper van de reformatie, die door het Concilie van Constanz in 1415 ter dood werd veroordeeld, zou toen hij op de brandstapel stond, gezegd hebben: “Thans braadt gij een gans, maar over honderd jaar komt er een zwaan, die jullie niet te pakken zullen krijgen.” De Tsjechische naam 'Hus' betekent 'gans'. Met de zwaan zou hij Maarten Luther (1483- 1546) hebben bedoeld. Vanaf het begin van zijn optreden wordt Luther op gravures en munten afgebeeld met naast zich de zwaan. (Bron: lutherszeeland.nl)

Zwanen op het dak van de Lutherse Kerk in Zierikzee (foto Zierikzee Monumentenstad). De zwaan is het symbool van de Lutherse Kerk in Nederland. In allerlei vormen valt hij te ontwaren: als windwijzer op kerken, in timpanen (het – dikwijls rijk met beeldhouwwerk versierde – muurpaneel boven de ingang van een kathedraal of ander voornaam gebouw), gebrandschilderde ramen, op orgels, kansels en lezenaars, doopbogen en doopvonten, avondmaalszilver, voorzitterhamers, troffels voor eerste steenleggingen, zegels, stempels, sloten, penningen en prenten. De oorsprong van deze symboliek is gelegen in een oude legende: De Tsjechische hervormer Johannes Hus, voorloper van de reformatie, die door het Concilie van Constanz in 1415 ter dood werd veroordeeld, zou toen hij op de brandstapel stond, gezegd hebben: “Thans braadt gij een gans, maar over honderd jaar komt er een zwaan, die jullie niet te pakken zullen krijgen.” De Tsjechische naam ‘Hus’ betekent ‘gans’. Met de zwaan zou hij Maarten Luther (1483- 1546) hebben bedoeld. Vanaf het begin van zijn optreden wordt Luther op gravures en munten afgebeeld met naast zich de zwaan. (Bron: lutherszeeland.nl)

Tentoonstellingen

• In Historisch Museum De Bevelanden in Goes was tot en met 30 april ‘Het Boek der Boeken – Nederlandse bijbels door de eeuwen heen’ te bezichtigen. De ontwikkeling van de bijbel werd getoond aan de hand van talrijke exclusieve drukwerken.
• In de Grote Kerk van Brouwershaven vond van 29 juli tot 26 augustus 2017 een fototentoonstelling plaats met afbeeldingen van protestantse gebruiken in kerk en gezin door een groep fotografen onder leiding van Joop van Houdt. De tentoonstelling werd aangevuld met (historisch) materiaal dat een beeld geeft van wat protestanten onderscheidt (bijbels, liedbundels, kalenders, liturgische voorwerpen, e.d.). Daaromheen werden lezingen en concerten georganiseerd.
• In de Abdijkerken en de Kloostergang in Middelburg was van 23 juni tot 18 augustus de expositie Beeldenstorm te zien. Hedendaagse kunstenaars exposeerden werk waarmee zij ieder op hun eigen wijze reageren op de traditie, op de ruimte, op de beeldloosheid of op het beeld-tijdperk waar we in verzeild geraakt zijn. Een nieuwe beeldenstorm, maar in plaats van beelden te verwijderen uit de kerken, werden er beelden in de kerken teruggebracht.
• In Museum Het Warenhuis in Axel was van 12 oktober 2017 tot eind januari 2018 een tentoonstelling in het kader van het Lutherjaar.

Lezingen

Er waren ook lezingen gedurende het Lutherjaar.
• Op 30 maart sprak prof. dr. Herman Selderhuis in Axel over ‘500 jaar Reformatie in Zeeuws-Vlaanderen’.
• In oktober 2017 was er eveneens in Axel een lezing door dr. Johan Decavele uit Gent-Merelbeke, de vroegere stadsarchivaris van Gent en gepromoveerd op de ‘Dageraad van de Reformatie in Vlaanderen’ aan de KU Leuven.
• Op 31 oktober was er een lezing in de (nieuwe) kerk van Hoek over ‘500 jaar Reformatie’.

Kerkenpad

In een aantal plaatsen/regio’s in Zeeland werden kerkenpadroutes georganiseerd, met in 2017 speciale aandacht voor 500 jaar Reformatie.

Meer informatie over Maarten Luther

Wil je meer weten over Maarten Luther en zijn 95 stellingen: lees dan meer op Historiek.