Het Zeeuwse akkederen en varianten

Verhalen Erfgoed Zeeland

Akkederen en ook de vorm met r, akkerderen, betekenen in het Zeeuws ‘het eens zijn met elkaar, overeenkomen, passen’. Het werkwoord kan zowel in zakelijk opzicht als in een emotionele context gebruikt worden.

Waar komt het woord vandaan?

De vorm akkerderen met een r staat dichter bij de Franse oorsprong van het woord, het werkwoord accorder, dat zelf teruggaat op het Latijn accordare, samengesteld uit ad + cordare, met de betekenis ‘verzoenen’. Het standaardtaalwoord akkoord heeft dezelfde oorsprong. Het betekent letterlijk ‘harmonische samenklank’. De muzikale betekenis van akkoord is echter een latere ontlening, die onterecht uitgaat van het woord corde voor ‘snaar’. De echte oorsprong is dus niet ad + corde ‘koord’, maar ad + cor ‘hart’.

Andere varianten

Het Zeeuws kent behalve akkederen en akkerderen ook nog de expressievere variant fokkederen. Misschien moet hiervoor de oorsprong gezocht worden in verakkerderen met het voorvoegsel ver- dat ook gebruikt wordt. Akkerderen wordt in heel Zeeland gebruikt, fokkederen komt vooral voor op Walcheren, Zuid-Beveland en Tholen. In West-Zeeuws-Vlaanderen, het Land van Axel en op Tholen gebruikt men in deze betekenis ook akkemederen. Dit werkwoord is niet afgeleid van accorder maar van accommoder dat ‘aanpassen, doen overeenkomen met, doen overeenstemmen met’ betekent.

Stand van zaken in de 21ste eeuw

Uit de reacties op de facebookpagina van Goedemorgen Zeeland bleek dat het woord akkerderen nog zeer goed bekend is en gebruikt wordt in heel Zeeland. Enkele luisteraars lieten weten dat ze het ook kennen en gebruiken in Brabant, Zuid-Holland en Groningen. Ook in Vlaanderen is het woord overal bekend in de dialecten.

Bronnen

F. Debrabandere, Oost-Vlaams en Zeeuws-Vlaams Etymologisch Woordenboek, Amsterdam 2005.
F. Debrabandere, Zeeuws Etymologisch Woordenboek, Amsterdam 2007.
www.etymologiebank.nl
CLARIN Portal INT (Groot Woordenboek der Nederlandsche Taal)
www.zeeuwsewoordenbank.nl (Woordenboek der Zeeuwse Dialecten en Supplement)