Het Zeeuws brokke en varianten

Brokke kan verschillende betekenissen hebben. In heel Zeeland is brokke hetzelfde als het Nederlandse brok dat ‘stuk’ betekent, maar het heeft ook andere betekenissen.

Brokke en varianten in het Zeeuwse dialect.

Andere betekenissen

Naast de betekenis ‘stuk’ kan brokke in het Zeeuws ook jongen of meisje betekenen, afhankelijk van de context: ’n brokke van een meid is een stevig, groot meisje; brokje voor een jongen is meestal negatief bedoeld: een zoete brokke. Als je in Zeeuws-Vlaanderen zegt dat iemand een brokke dul is, dan betekent het dat hij een beetje boos is. En het kan ook een stuk snoep zijn, een babbelaar. Al deze betekenissen gaan terug op brok  met de betekenis ‘stuk’. Brok in de betekentis ‘stuk’ hangt samen met het werkwoord breken, het is dan als het ware een afgebroken stuk.

Kloek

Brokke is ook de naam voor een kloek, een kip met kuikens. Waarom een kloek een brokke genoemd wordt, is niet duidelijk. Debrabandere vermoedt dat het te maken heeft met broeden en ziet het als een soort versterkende vorm. Deze betekenis is bekend in het midden en noorden van Zeeland en in het Land van Axel. Andere woorden die hiervoor gebruikt worden in Zeeland zijn klokhoen of klokhoender, klokke en kloeke of broedhoen, waarin de h van hoen uiteraard niet wordt uitgesproken. Klok en kloek zijn klanknabootsende woorden. Ze verwijzen naar de klank die een broedende hen voortbrengt, waarmee ze naar haar kuikens roept.

Bronnen

F. Debrabandere, Oost-Vlaams en Zeeuws-Vlaams Etymologisch Woordenboek, Amsterdam 2005.
F. Debrabandere, Zeeuws Etymologisch Woordenboek, Amsterdam 2007.
www.etymologiebank.nl
Woordenboek der Zeeuwse dialecten op www.zeeuwsewoordenbank.nl