Zuid-Nederlanders en Fransen op de vlucht voor de Spanjaarden

Vanaf de zestiende eeuw was er een voortdurende trek van mensen uit de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk. Veel kooplieden en ambachtslieden vestigden zich in Zeeland. Ze vluchtten voor het oorlogsgeweld. Na de Opstand tegen Spanje moesten velen ook vrezen voor vervolging vanwege hun godsdienst. In de Republiek en Zeeland konden ze ongestoord hun protestantse geloof belijden. Ze werden snel opgenomen in het handelsnetwerk dat hier bestond.

Antwerpen

In 1585 veroverden de Spanjaarden Antwerpen op de opstandelingen. Dit had een enorme stroom protestantse vluchtelingen tot gevolg. Vaak waren zij kooplieden. Met hen kwam ook veel kapitaal naar de Noordelijke Nederlanden. De Noordelijke Nederlanden sloten de Westerschelde voor de Spanjaarden af.

Het gezin van Pierre de Moucheron en echtgenote, ouders van Balthasar de Moucheron, anonieme schilder, 1563 (Rijksmuseum Amsterdam).

Poorters

In de periode 1571-1599 kwamen in Middelburg 3.542 nieuwe poorters (geregistreerde inwoners) binnen, tegen 3.324 in Amsterdam. In die tijd had Middelburg ongeveer 200 kooplieden binnen haar stadswallen. Evenveel als Amsterdam. De meeste Vlamingen werden poorter van een van de Zeeuwse handelssteden. Om poorter te worden, had iemand geld nodig. Alleen mensen die een ambacht konden uitoefenen, konden het poorterschap betalen. Dat zegt iets over de rijkdom van deze immigranten. Rond 1620 was waarschijnlijk de helft van de Middelburgse bevolking uit de Zuidelijke Nederlanden afkomstig. Een van hen was de schatrijke reder en koopman Balthasar de Moucheron. Hij vestigde zich in 1585 vanuit Antwerpen in Middelburg. In 1597 vertrok hij naar Veere. Aan de vroedschap (het stadsbestuur) verplichtte hij zich jaarlijks 21 schepen te zullen uitrusten.

Literatuur

Gustaaf Asaert, 1585: de val van Antwerpen en de uittocht van Vlamingen en Brabanders, Tielt 2004.
K.J.J. Brand, De val van Antwerpen in 1585 en de invloed hiervan op de ontwikkeling van Zeeuws-Vlaanderen, in: Nehalennia 59 (1985) 35-52.