Zeeland en de State of the Union van Roosevelt
Op 6 januari 1941 sprak Franklin Delano Roosevelt, de toenmalige president van de Verenigde Staten, de jaarlijkse State of the Union uit. Deze rede zou de toekomst ingaan als de rede waarin hij de Vier Vrijheden van de mens formuleerde, die de basis zouden vormen voor de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en waarop nog weer later de Four Freedoms Awards werden gebaseerd. Zeeland en de Four Freedoms hebben een nauwe band. Om het andere jaar worden de onderscheidingen uitgereikt in de Nieuwe Kerk in Middelburg. En dat komt weer omdat de Rooseveltfamilie zich zeer verbonden voelt met Zeeland, aangezien op Tholen hoogstwaarschijnlijk hun roots liggen.
Franklin Delano Roosevelt.
Franklin Delano Roosevelt (1882-1945) was president van de Verenigde Staten tussen 1933 en 1945. Als enige president werd hij vier achtereenvolgende malen verkozen. Hij bracht de New Deal politiek ten uitvoer, een programma om Amerika er na de Grote Depressie van de jaren dertig weer bovenop te helpen. Nadat in Europa de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken, was hij ervan overtuigd dat Amerika niet langs de zijlijn mocht blijven toekijken. Zijn State of the Union, die hij op 6 januari 1941 hield, was vooral bedoeld om het Congres – het Amerikaanse parlement – ervan te overtuigen dat de VS moesten ingrijpen.
Bericht over Roosevelts State of the Union in Eilanden-nieuws, christelijk streekblad op gereformeerde grondslag, 11 januari 1941 (ZB, Krantenbank Zeeland).
Vier Vrijheden
Hij introduceerde in zijn betoog de ‘Four Freedoms’: vier essentiële vrijheden die voor iedereen in de wereld bereikbaar moesten zijn. Deze Vier Vrijheden zijn: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijwaring van gebrek en vrijwaring van vrees. Met dit beroep op een van de grootste en meest belangrijke waarden uit de Amerikaanse samenleving – vrijheid – hoopte hij het Congres te overtuigen dat Amerika zijn verantwoordelijkheid moest nemen en betrokkenheid bij de oorlog niet mocht ontlopen.
Eleanor Roosevelt bezocht in juni 1950 Oud-Vossemeer, op de foto poseert ze op het bordes van het stadhuis (ZB, Beeldbank Zeeland).
Band met Oud-Vossemeer
Eleanor Roosevelt bleef na het overlijden van haar man op 12 april 1945 zijn gedachtegoed wereldwijd onder de aandacht brengen. In juni 1950 was ze in Oud-Vossemeer, een plek waarmee ze zich zeer verbonden voelde. Ook haar meisjesnaam was Roosevelt – ze was een verre nicht van Franklin – en daarmee ging zowel haar familiegeschiedenis als die van haar echtgenoot hoogstwaarschijnlijk terug naar Claes Maartenszoon van Rosevelt, die in de 17de eeuw vanuit de Republiek der Verenigde Nederlanden naar Nieuw Amsterdam in Amerika vertrok. Mogelijk kwam deze Claes van het eiland Tholen, maar waterdicht bewijs is hier nooit voor gevonden. Hij staat te boek als de stamvader van alle Amerikaanse Roosevelts. Twee kleinzoons van Claes staan aan het begin van twee takken in de Roosevelt-stamboom. Johannes als grondlegger van de Oyster Bay tak, waartoe Eleanor en de eerdere president Theodore Roosevelt behoren. En Jacobus als grondlegger van de Hyde Park tak, waarin president Franklin Delano Roosevelt werd geboren.
Eleanor Roosevelt met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Mensenrechten
Het was mede aan Eleanors inspanningen te danken dat Roosevelts Four Freedoms na de oorlog een standaard werden voor de mensenrechten. De Four Freedoms werden al in april 1945 opgenomen in het Handvest van de Verenigde Naties. Ze lagen mede ten grondslag aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1948. Eleanor was bij de opstelling daarvan nauw betrokken.
Prinses Juliana ontving in 1982 in de Nieuwe Kerk in Middelburg als eerste de International Four Freedoms Award.
Four Freedoms Awards
Toen in 1982 de herdenking van tweehonderd jaar betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Nederland samenviel met het honderdste geboortejaar van Franklin Delano Roosevelt werd in de geest van Roosevelts vrijheden een onderscheiding in het leven geroepen: de Four Freedoms Awards. Elk jaar wordt voor elk van de Vier Vrijheden een award uitgereikt en daarnaast de International Four Freedoms Award (een algemene vrijheidsprijs). De eerste ceremonie waarbij de Awards werden uitgereikt, vond in 1982 plaats in de Nieuwe Kerk in Middelburg. Sinds die tijd brachten de Awards om het jaar vooraanstaande personen en mensenrechtenstrijders naar Middelburg. In de even jaren worden de prijzen in Middelburg uitgereikt, in de oneven jaren in de plaats Hyde Park, New York. Daartoe werken de Roosevelt Foundation in Middelburg en het Franklin and Eleanor Roosevelt Institute in New York samen. De laureaten in Middelburg zijn – op één uitzondering na – niet-Amerikanen. De Awards in Hyde Park worden uitgereikt aan Amerikaanse staatsburgers of instellingen. In Middelburg zijn nog twee andere instellingen sterk verbonden met het gedachtegoed van de Roosevelts: het Roosevelt Study Center (1986), dat onderzoek verricht naar de Amerikaanse geschiedenis, en het University College Roosevelt (2004).
Meer informatie over de Four Freedoms Awards op de website fourfreedoms.nl.