Wat vertellen de Vlissingse skeletten?

Hoe oud werden mensen in de middeleeuwen of in de Gouden Eeuw? Opgravingen van honderden graven in Vlissingen lijken hierop een plaatselijk antwoord te geven. De begravingen stammen uit de late middeleeuwen (Oude Markt), uit de zeventiende en achttiende eeuw (Waalse en Engelse kerk) en van het kerkhof uit het Scheldekwartier. Een steekproef van tweehonderd skeletten is nader onderzocht en geeft een opvallend beeld.

Opgraving kerkhof Scheldekwartier (foto WAD).

Intensieve begravingen bij de Engelse Kerk (foto WAD).

Mannen

De middeleeuwse mannen zijn gemiddeld niet ouder dan 38 jaar geworden! Een enkeling werd ouder en bereikte soms de leeftijd van 70, maar de meeste mannen vonden hun dood tussen een leeftijd tussen 20 en 29 jaar. Hangt dit misschien samen met het zware vissersbestaan in deze havenstad? Elders in Nederland lag de gemiddelde sterfteleeftijd namelijk vier tot acht jaar hoger. De onderzochte mannen uit de zeventiende en achttiende eeuw werden gemiddeld iets ouder, namelijk 43 jaar, al stierf het merendeel van deze mannen ook in deze periode vóór het 29ste levensjaar. De rijke mannelijke Vlissingers, begraven in de kerk, werden gemiddeld zeven jaar ouder dan de mannen die op het kerkhof waren begraven.

Grafiek met de sterfteleeftijden (bron: WAD).

Vrouwen

De middeleeuwse vrouwen stierven gemiddeld rond het 39ste jaar. Een sterftepiek ligt tussen 30 en 39 jaar. Vrijwel zeker zal de dood in het kraambed bij een ‘vrouw op leeftijd’ hierbij een grote rol hebben gespeeld. Het beeld uit de zeventiende en achttiende eeuw lijkt voor de vrouwen niet veel anders uit te pakken, al zien we ook hier een verschil tussen de bereikte leeftijd van vrouwen begraven in de kerken en die van de vrouwen op het kerkhof. De Vlissingse steekproef is statistisch beperkt betrouwbaar. Maar hij toont wel het grote verschil met vandaag de dag, waar de levensverwachting bij mannen rond 79 en vrouwen rond 83 jaar ligt.

Bernard Meijlink werkt bij de Walcherse Archeologische Dienst.