Koper uit de Noordzee

In 2008 meldde Jan Meulmeester uit Middelburg de vondst van een groot stuk metaal. Hij had het aan de voet van de Westkappelse zeedijk aangetroffen na een zandsuppletie. Het was ovaal van vorm en roodbruin van kleur. Het was 38 centimeter lang, 22 centimeter breed, 3,5 centimeter dik en het woog liefst 11,5 kilogram. Aan één kant was het metaal enigszins hol en vertoonde het oplossingsholten. Aan de andere zijde was het intact en vrij vlak.

Scheepswrakken

Onderzoek bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort wees uit dat dit object voor ongeveer 95 procent uit puur koper bestond, met een geringe verontreiniging van andere elementen zoals lood, arseen en antimoon. Een dergelijke samenstelling is typisch voor ruw koper. Ongetwijfeld gaat het bij deze vondst om een koperbaar. Baren met een dergelijke vorm zijn in Nederland zeer zeldzaam. In Noord-Duitsland zijn er wel enkele vergelijkbare gevonden. Ze komen vrijwel allemaal uit scheepswrakken.

De mysterieuze koperbaar van Westkapelle.

Hanzeroutes

Inmiddels hebben diverse Nederlandse en buitenlandse archeologen naar de baar gekeken, maar voor de exacte datering en herkomst ervan tast men nog in het duister. Op basis van de samenstelling en de vorm van de baar is het aannemelijk dat hij uit de periode van de vijftiende tot en met de zeventiende eeuw dateert. In die tijd speelde koper een belangrijke rol in de Europese handel en economie. Kopererts werd vooral in Zweden en Centraal-Europa gewonnen. Er bestonden diverse Hanze-handelsroutes (samenwerkingsverbanden rond de Noord- en Oostzee) waarbij vanuit Noord-Duitsland en Polen koperbaren naar onder meer Engeland, Nederland, Vlaanderen en Frankrijk werden verscheept.

Andere baren

Het zand waaruit de koperplak afkomstig was, was zo’n 20 kilometer uit de kust opgezogen. Het is dus mogelijk dat het voorwerp tot de lading behoorde van een schip, dat voor de kust van Walcheren jammerlijk is vergaan. Dit vermoeden werd in 2016 versterkt, nadat andere particulieren eveneens fragmenten van vermeende koperbaren hadden gevonden in nieuw suppletiezand uit dezelfde omgeving.

Bronnen

Met dank aan de heer B.J.H. van Os, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort.

J. Werson, Metal trade in the Baltic Sea; the copper ingots from Mönchgut 92, Esbjerg 2015.