Wilhelmina passeert landsgrens in Eede

Op 13 maart 1945 zette koningin Wilhelmina na vijf jaar ballingschap voor het eerst weer voet op Nederlandse bodem. Voor dit historische moment koos de vorstin voor Eede. De reden hiervoor was dat deze plaats, zoals de hele streek, door het oorlogsgeweld uitzonderlijk zwaar getroffen was. Met het passeren van de, in allerijl met meel gemarkeerde, landsgrens door de vorstin kreeg Eede landelijke bekendheid.

Landelijke bekendheid om ‘meelstreep’

In de ochtend van 13 maart 1945 verscheen aan de Nederlands-Belgische grens in Eede een gepantserde auto. Kort daarop stapte koningin Wilhelmina uit het voertuig. Zij werd opgewacht door commissaris der Koningin Quarles van Ufford en de griffier van Provinciale Staten. Vervolgens stapte de koningin onder luid gejuich van de plaatselijke bevolking over een van wit meel getrokken streep, een inderhaast aangebrachte symbolische aanduiding van de landsgrens. Een aantal fotografen en een enkele filmer legden de historische gebeurtenis vast, waardoor Eede korte tijd later landelijke bekendheid kreeg.

Op de historische foto op het Koningin Wilhelminaplein in Eede staat het passeren van de landsgrens door koningin Wilhelmina afgebeeld (Erfgoed Zeeland).

Keuze voor zwaar gehavende Eede

De terugkeer van de koningin naar Nederland was uit veiligheidsoverwegingen geheim gehouden. Zo ook voor de bevolking van Eede en Aardenburg. Pas kort tevoren was zij over het koninklijk bezoek ingelicht. Het feit dat Wilhelmina juist in Eede weer voet op Nederlandse bodem zette, was een flinke opsteker voor de plaatselijke bevolking. Bij het einde van de bezetting in de herfst van 1944 werd 90 procent van de bebouwing in Eede onherstelbaar beschadigd. Eerst verwoestte de Duitse bezetter een groot deel van het dorp, na de bevolking op 17 september geëvacueerd te hebben. Dit om vrij schootsveld te krijgen tegen de oprukkende geallieerden. Vervolgens brachten de oprukkende Canadezen eveneens grote schade toe. Uiteindelijk lag Eede volledig in puin.

Tekst aangebracht op het Nationaal Monument in Eede (Erfgoed Zeeland).

Diepe indruk

Na haar aankomst in Eede doorkruiste koningin Wilhelmina West-Zeeuws-Vlaanderen en de dag erna Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Vervolgens bezocht de vorstin in ruim een week de overige bevrijde delen van Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. Daarna keerde zij terug naar Londen, om op 2 mei 1945 opnieuw naar Nederland terug te keren. Vooral de eerste dagen in bevrijd Nederland maakten grote indruk op koningin Wilhelmina. Jaren laten schreef zij in haar memoires dan ook dat de grensoverschrijding in Eede een van de grootste gebeurtenissen uit haar leven was geweest.

Diverse onderdelen van het Nationaal Monument op het Koningin Wilhelminaplein in Eede (Erfgoed Zeeland).

Koningin Wilhelminaplein

Ter herinnering aan de grensoverschrijding werd begin 1954 het Nationaal Monument ‘De Nederlandse Maagd’ geplaatst op het Koningin Wilhelminaplein in Eede. Op 13 maart van dat jaar werd het beeld van de hand van Peter Roovers door koningin Juliana onthuld. In 1984 werden drie onderdelen aan het monument toegevoegd: een geallieerd rupsvoertuig, een plaquette met de namen van de Canadese regimenten die hier vochten en een plaquette met de namen van veertig oorlogsslachtoffers uit de toenmalige gemeente Aardenburg. Een grote historische foto van koningin Wilhelmina die de grens passeert, werd op 13 maart 2010 onthuld en completeert het geheel.