Werkeiland wordt waterpark

Neeltje Jans was de naam van het werkeiland dat werd aangelegd voor de bouw van de Oosterscheldekering. Daarop bevond zich tevens het voorlichtingscentrum. Dat was gehuisvest in het ir. J.W. Topshuis, het gebouw van waaruit de kering wordt bediend. In 1996 werd een Waterspeelplaats op het voormalige werkeiland geopend.

Oosterscheldekering en Neeltje Jans, foto uit 2000 (ZB, Beeldbank Zeeland, foto A.F. Dingemanse).

De naam Neeltje Jans

Over de oorsprong van de naam van het werkeiland Neeltje Jans zijn verschillende verhalen opgetekend. Zo is het de volksnaam voor de Romeinse godin Nehalennia. De redenering gebaseerd op de naam is dan als volgt:
– Neeltje Jans = Ne/Helle/Jaan/s
– Nehellenia = Ne/helle/ia
Ne betekent dan nabij, Helle is een oude naam voor de Noordzee, uitgesproken als Hale(n), Jaan(s) betekent vrouwe en de s op het eind bevestigt de vrouwelijke vorm van het woord. Neeltje Jans = Ne+halen+ia zou dus vrij vertaald Vrouwe of Godin van de Zee kunnen betekenen. Een andere verklaring is een archeologische. In de achttiende eeuw zonk een schip met de naam Neeltje Jans op een zandplaat in de Oosterschelde. Die zandplaat kreeg daarna de naam Neeltje Jans. Hiervoor zijn echter geen bewijzen gevonden.

Voorlichtingscentrum Delta Expo

Al tijdens de bouw van de Oosterscheldekering werd er een publieksvoorlichtingscentrum opgericht. Dat werd tussen 1979 en 1986 door Rijkswaterstaat ingericht. Honderdduizenden bezoekers uit binnen- en buitenland kwamen al tijdens de bouw in dit centrum. Tijdens de bouw van de Oosterscheldekering werd het centrum continu uitgebreid met informatie over de actuele stand van de bouw. Na de opening van de Oosterscheldekering kreeg het voorlichtingscentrum een permanent karakter en ging het door onder de naam Delta Expo. Het werd toen gehuisvest in het ir. J.W. Topshuis, het bedieningsgebouw van de Oosterscheldekering. Naast technisch geïnteresseerden werd het centrum ook in toenemende mate door verblijfs- en dagrecreanten bezocht. Daarom werd besloten om naast het educatieve aanbod ook een attractief karakter aan de expositie te geven.

Ir. J.W. Topshuis (Beeldbank Rijkswaterstaat, foto Jan van den Broeke).

Van Delta Expo naar Deltapark Neeltje Jans

In 1997 verzelfstandigde de Delta Expo, die tot dan via een stichting werd gerund. De naam werd gewijzigd in WaterLand Neeltje Jans. Diverse attracties met als thema Deltawerken, zeedieren en waterplezier werden aan het aanbod toegevoegd. In de volgende jaren kwamen er in het park ook steeds gebouwen bij. In 2007 werd de naam van het themapark veranderd in Deltapark Neeltje Jans. Waar de naam WaterLand Neeltje Jans voor het publiek vooral met de attracties geassocieerd werd, moest Deltapark Neeltje Jans een neutraler karakter uitdragen, waarbij er evengoed nadruk gelegd werd op het inhoudelijke aspect.

Johan van Veen

In de Delta Expo van Deltapark Neeltje Jans kun je het borstbeeld van Johan van Veen bekijken. Van Veen is de geestelijke vader van de Deltawerken. Hij staat opgesteld middenin het meesterstuk van diezelfde Deltawerken. Dat zoiets zou voortkomen uit zijn oorspronkelijke idee heeft hij nooit kunnen vermoeden. Van Veen kwam in 1942 al met een plan om de Zeeuwse en Zuid-Hollandse zeearmen drastisch af te sluiten. Een enorme landaanwinning was het doel. Van de Oosterschelde en noordelijk aangrenzende wateren zou alleen een smal kanaal naar zee overblijven.

Attracties

In de Delta Expo – in het ir. J.W. Topshuis – is een permanente tentoonstelling over 2.000 jaar waterbouw in Nederland te zien. Hierbij staan de Deltawerken en de stormvloedkering centraal. Ook is er een expositie over de ramp van 1953. Hier kunnen ooggetuigenverslagen en radio-opnames worden beluisterd. Daarnaast kun je er nog allerlei andere educatieve activiteiten ondernemen. Er is veel te leren over de dieren en planten in de Oosterschelde. En er zijn natuurlijk echte zeehonden en een walvispaviljoen, een orkaanmachine en een rondvaartboot die je op de Oosterschelde zelf brengt.

Themapark Deltapark op Neeltje Jans (Beeldbank Rijkswaterstaat).

Waterspeelplaats

De Waterspeelplaats, voltooid in 1996, is een van de meest gewaardeerde attracties. De speelplaats bestaat uit een ronde kuil met een doorsnee van 40 meter, omringd door een dijkje. Op die dijk stroomt het water, opgepompt uit zee, in een goot. Via watervalletjes en riviertjes kunnen kinderen de stroming en de loop van het water veranderen. De Waterspeelplaats bevat diverse objecten, zoals een waterrad, waterorgel, schroef van Archimedes en een watertunnel met grotten.