Michiel de Ruyter: zijn levensverhaal
Michiel de Ruyter is Nederlands bekendste zeeheld. Hij is vooral bekend geworden door zijn rol in belangrijke zeeslagen. In gevechten bleek hij te beschikken over een uitstekend strategisch inzicht. Vanwege zijn successen werd hij benoemd tot opperbevelhebber van de Nederlandse vloot.
Portret van Michiel de Ruyter. Schilderij van Ferdinand Bol, 1667 (Zeeuws maritiem muZEEum Vlissingen, collectie Provincie Zeeland, Ruyteriana Stichting).
Jeugdjaren
Michiel Adriaenszoon werd op 24 maart 1607 geboren in Vlissingen. Zijn vader was biersteker. De baldadige Michiel werd vanwege slecht gedrag van school gestuurd. Op tienjarige leeftijd beklom hij de torenspits van de Sint Jacobskerk. Michiel ging als touwslagersjongen werken op de lijnbaan van Jan Lampsins. Maar hij wilde het liefst naar zee.
Start van zijn loopbaan op zee
In 1618 voer Michiel – elf jaar oud – als bootsjongen uit op een bewapend schip naar Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied. Er woedde een hevige strijd tussen Spanje en de Nederlanden. In 1621 nam Michiel voor korte tijd dienst in het Staatse leger van Prins Maurits. Als busschieter vocht hij onder meer bij de verdediging van Bergen op Zoom tegen de Spanjaarden. Al snel keerde hij terug naar zee. Michiel diende vanaf 1622 onder andere als matroos op een oorlogsschip. Met alle reizen die hij maakte, groeide zijn ervaring. Hij was leergierig en klom op tot stuurman.
‘De Ruyter’
Michiel werd geboren als Michiel Adriaenszoon (zoon van Adriaen). Deze naam gebruikte hij nog in 1633. Enkele jaren daarna voegde hij er ‘De Ruyter’ aan toe. Lange tijd werd aangenomen dat ‘De Ruyter’ een bijnaam van zijn moeder was en te maken had met een oom van Michiel die als ruiter in het leger van prins Maurits diende. Dit bleek onjuist. De Ruyter verwijst waarschijnlijk naar ‘ruiten’ of ‘roven’ in de betekenis van vrijbuiter of officieel kaperkapitein. In 1636 ontving Michiel zijn eerste zelfstandige commando als kaperkapitein, in dienst van de Vlissingse redersfamilie Lampsins.
Van stuurman tot zelfstandige
In 1631 trouwde Michiel met Mayke Velders. Zij stierf datzelfde jaar in het kraambed. Michiel hertrouwde in 1636 met Neeltje Engels. Hun zoon Engel werd eveneens een goede zeeman.
Michiel was van 1633 tot 1635 stuurman op de walvisvaarder Groene Leeuw. In 1636 werd hij kapitein op een kaperschip van de gebroeders Lampsins. Daarna ging hij voor hen als koopvaarder aan de slag. In 1641 en 1642 diende hij onder admiraal Gijssels. Met de rang van schout-bij-nacht was hij kapitein van de tot oorlogsschip verbouwde koopvaarder De Haze.
In 1644 kocht De Ruyter een eigen schip, de Salamander. Hij voer toen als zelfstandige kapitein-koopman vooral op West-Indië en Barbarije (Noord-Afrika).
In 1650 overleed zijn tweede vrouw. Hij besloot de zee vaarwel te zeggen en te gaan rentenieren. In 1652 trouwde hij voor de derde maal, met Anna van Gelder. Lang duurde zijn rustige leven aan wal echter niet.
Portret van Anna van Gelder, De Ruyters derde echtgenote. Schilderij van Hendrik Berckman, 1668 (Zeeuws Maritiem MuZEEum Vlissingen, collectie Provincie Zeeland, Ruyterania stichting).
Internationale bekendheid
Na het uitbreken van de Eerste Engelse Oorlog (1652-1654) vroeg de Zeeuwse Admiraliteit De Ruyter om als kapitein en vice-commandeur de oorlogsvloot te versterken. Met enige tegenzin stemde hij in. Daarmee begon zijn tweede carrière en zijn internationale roem. Na 1652 volgden talrijke zeeslagen waarin De Ruyter een belangrijke rol vervulde. Hij werd benoemd tot viceadmiraal van de Hollandse vloot. In 1655 verhuisde hij met zijn familie naar Amsterdam.
Michiel de Ruyter en zijn familie. Olieverfschilderij door Juriaen Jacobsz., 1662 (Rijksmuseum Amsterdam).
Opperbevelhebber
Op 14 maart 1665 verklaarde de Engelse koning opnieuw de oorlog aan de Republiek. Dit was het begin van de Tweede Engelse Oorlog (1665-1667). In dit jaar werd De Ruyter benoemd tot luitenant-admiraal van Holland en West-Friesland. Ook werd hij opperbevelhebber van de Staatse vloot. Een speciaal onderdeel binnen de zeemacht werd opgericht: het Korps Mariniers. Het nieuwe vlaggenschip van De Ruyter was De Zeven Provinciën.
Kopergravure van De Ruyter als luitenant-admiraal (Zeeuws Archief, KZGW, Zelandia Illustrata).
De Ruyter won vele zeeslagen tegen de Engelsen. Hieruit blijkt zijn strategisch inzicht. Een van zijn bekendste acties was de Tocht naar Chatham in 1667.
Luitenant-admiraal-generaal
Een nieuwe oorlog, nu met Engeland en Frankrijk, brak in 1672 uit. Prins Willem III benoemde De Ruyter in 1673 tot luitenant-admiraal-generaal van Holland en West-Friesland, de hoogste rang in het leger van de Republiek. Wederom volgden diverse zeeslagen. De Vrede van Westminster (1674) betekende het einde van de oorlog met Engeland. De strijd met de Fransen ging echter door.
Laatste tocht
De Ruyter maakte zijn laatste tocht in 1676. Spanje had om hulp gevraagd in de strijd tegen de Fransen bij Sicilië en Napels. De Ruyter vond de zeevloot waarmee hij werd weggestuurd te zwak, maar hij voerde de actie toch uit. In een gevecht bij de Etna raakte hij gewond. Hij stierf op 29 april 1676 aan de gevolgen van wondkoorts.
Zijn lichaam werd per schip teruggebracht naar Nederland. Het arriveerde pas begin 1677 in Hellevoetsluis. Op 18 maart 1677 was de plechtige begrafenis in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Zijn praalgraf is daar nog altijd te bezoeken.
Tekening van de graftombe van Michiel de Ruyter in de Nieuwe Kerk in Amsterdam (Zeeuws Archief, KZGW, Zelandia Illustrata).
Lees meer over Michiel de Ruyter als marineman, als mens, als zeeman, als innovator en als erfgoed: www.deruyter.org/
Literatuur
A.Th. van Deursen e.a. (red.), De Admiraal; de wereld van Michiel Adriaenszoon de Ruyter, Franeker 2007.
Jan J.B. Kuipers, In de schaduw van Michiel, Vlissingen 2007.
Michiel de Ruyter; het leven van een nationale held, Amsterdam 2007.
Ronald Prud’homme van Reine, Rechterhand van Nederland; biografie van Michiel Adriaenszoon de Ruyter, Amsterdam 1996.
P. Verhoog en L. Koelmans, De reis van Michiel Adriaanszoon De Ruyter in 1664-1665, Zutphen 2005.