Luxe in het klooster

In 1993 vond een opgraving plaats vanuit het toenmalige Provinciaal Depot voor Bodemvondsten in Middelburg, naar de restanten van augustijnenklooster Het Heilig Graf in Vrouwenpolder. Dit klooster, in 1452 gesticht door Hendrik II van Borsele, heer van Veere, was eerst gevestigd in Arnemuiden, maar moest verplaatst worden wegens aanhoudende wateroverlast.

Mooie manuscripten, landontginning

De monniken hielden zich onder meer bezig met het produceren van mooie manuscripten en landontginning. Rond 1572 is het klooster door de Geuzen verwoest. In 1993 werden funderingen blootgelegd en vele vondsten uit onder meer afvalputten geborgen. Het opvallendste object uit een grote beerput was een gebroken, veelkleurig flesje van hoge kwaliteit: er had geen enkele aantasting van de kleur plaatsgevonden! Het gerestaureerde flesje is circa 12 centimeter hoog, met een bol lichaam en lange hals. Het glas is uit meerdere lagen opgebouwd. De technische term voor dit glaswerk is ‘vetro a fili e retorti’.

Het flesje uit het klooster van Vrouwenpolder (Erfgoed Zeeland, Zeeuws Archeologisch Depot).

Getijdenboek

Afbeeldingen van waarschijnlijk ditzelfde flesje zijn teruggevonden in het getijdenboek van Charlotte de Bourbon Montpensier, uit de collectie van de Duke of Northumberland op Alnwick Castle, Engeland. Charlotte was de vrouw van Wolfert VI van Borsele, zoon van bovengenoemde Hendrik II. In het getijdenboek (pas ontdekt in 2001) staan maar liefst zes afbeeldingen van het flesje. Opvallend is steeds dat flesje het omgekeerd in een houder staat.

Midden-Oosten

Het decoratieve, spiraalgetrokken kleurenpatroon van groen, rood en blauw afgewisseld met witte decorbanden is in de afbeeldingen als goud en zilver weergegeven. Dit laatste mogelijk om de belangrijkheid te benadrukken. Over dit onderwerp schreef Janice Lynda Harthoorn een scriptie, die zich in de mediatheek van Erfgoed Zeeland bevindt en die leest als een spannend boek. Als enige mocht Janice een aantal miniaturen publiceren uit het getijdenboek, dat is te dateren tussen 1474 en 1477. Het flesje heeft dus ook deze einddatering. De herkomst ervan is waarschijnlijk het Midden-Oosten, mogelijk Syrië.

Literatuur

Janice L. Harthoorn, To what extent and to what ends does the Burial scene in the illuminated manuscript known as The hours of Charlotte de Bourbon Montpensier depict buildings, people and objects known to the patron? : a new interpretation, Horsham 2010.