Zonnewijzers op Walcheren en Zuid-Beveland

Zeeland kent behoorlijk wat zonnewijzers. Ze zijn te vinden op particuliere en openbare gebouwen en terreinen. Soms tegen een gevel, soms in een tuin. De een groot en duidelijk zichtbaar, de ander klein en ietwat verborgen. Enkele mooie exemplaren op Walcheren en Zuid-Beveland komen hier voorbij.

Nieuw- en Sint-Joosland

In de tuin van een woning in Nieuw- en Sint-Joosland staat een opvallend moderne zonnewijzer. Deze roestvrijstalen zonnewijzer dateert van 1995. Het ontwerp en fabricaat zijn afkomstig van de bewoners en familie van de nabijgelegen woning. De langste buis is 1,78 meter hoog. De stijl is georiënteerd op de Poolster. De uurring (3/4 variant, een open hoepel) heeft een binnendiameter van ruim 45 centimeter.

Moderne zonnewijzer voor het ‘Sonnehuys’ aan Langeweg, Nieuw- en Sint-Joosland (De Zonnewijzerkring).

Op het erf van een boerderij tussen Arnemuiden en Nieuw- en Sint-Joosland staat op een sokkel een eenvoudige zonnewijzer. Het meest opvallend hier is echter een in verhouding grote gouden engel die er bovenop staat en als windwijzer dienst doet. Deze armillosfeer (of dichte hoepelvariant) kent een uurring van 23 centimeter in diameter. De uurbecijfering loopt van IV uur (voormiddag) via XII uur tot VIII uur (namiddag). De totale hoogte is 44 centimeter.

Boerderij in Nieuw- en Sint-Joosland, 2004 (ZB, Beeldbank Zeeland, foto J. Francke).

Mondelinge overlevering door de bewoners en ouderdom van de hofstede maken aannemelijk dat deze zonnewijzer ook enige leeftijd bezit. Misschien niet precies dit exemplaar maar wel een op deze plek. Een van de voorouders van huidige bewoners die hier wonen, en waarvan nazaten hier al sinds 1819 wonen, was Ferdinandus Ferdinandusse (1786-1844). Deze ontwikkelde zich tot bekwaam landmeter en bestuurder, en werd ambachtsheer van de polder. Mogelijk ligt hier dus reeds de oorsprong van de belangstelling voor metingen, niet alleen van land maar ook van tijd.

Zonnewijzer voor verzorgingstehuis De Vliedberg in Rilland, 1970 (ZB, Beeldbank Zeeland, foto C. Kotvis).

Coudorp, Nieuwdorp (Zuid-Beveland)

Aan de gevel van de woning met de naam ‘Domientje’, Coudorp 2 in Nieuwdorp, zit een kleine vlakke, houten zonnewijzer. De uurindeling loopt van 9 tot 8 (20), met een verdeling in halve uren. De stijl is een staaf met ondersteun. Het betreft een eenvoudige maar goede constructie.

De vleugelzonnewijzer aan de gevel van een woning in Goes (foto F.W. Maes).

Goes

Aan een gevel van een pand in Goes is een bijzondere zonnewijzer te vinden. De zonnewijzer heeft de vorm van een vleugel, en is gemaakt van hout. De stijl van de zonnewijzer bestaat uit een viool van metaal. De schaduw van de strijkstok geeft de tijd aan. Ontwerp en uitvoering door de heer Hagen dateren van 1974.

Op de tegenoverliggende garagemuur is nog een kleine zonnewijzer te zien. Deze is gemaakt van het resterende hout van de andere zonnewijzer. De familie Max-Hagen, bewoners van het huis, zijn zelf muzikaal actief. Het ontwerp verwijst dan ook naar de muziekinstrumenten die worden bespeeld.

Zonnewijzer met studenten voor het Christelijk Lyceum voor Zeeland in Goes, 1960 (ZB, Beeldbank Zeeland, fotoarchief PZC). De school werd later het Buys Ballot College en maakt sinds 2007 deel uit van het Ostrea Lyceum.