Pulver, schiettuig en kneppels

Bladerend door de geschiedenisboeken trekken pagina’s van veldslagen, gruwelijke tweegevechten en heroïsche strijders nog steeds smullende lezersblikken. Met de komst van het buskruit veranderde het strijdtoneel echter grondig. De oude kasteelmuren bleken niet meer bestand tegen het kanongeweld en een heel nieuw type vestingbouw werd ontwikkeld. Lage, dikke muren met aarden pakketten moesten de inslag van de kogels dempen en talloze hoekigvormige bastions boden aan de verdedigers een ruim zicht- en schootsveld. Het Vlissingse Fort Rammekens was een van de eerste forten in deze contreien die op deze wijze gebouwd werden.

Kruitfabrieken

Ook op zee gingen de kanonnen de eerste viool spelen. Overal in Nederland schoten kruitfabrieken uit de grond om de nimmer stoppende vraag naar schietpoeder te bevredigen. In Middelburg alleen al deden de Gouden Draek, De Eendracht en de Grenadier de bodem daveren. Deze laatste trouwens letterlijk, want hij ging 1802 onfortuinlijk de lucht in.

Kanonnen en kneppels

Archeologen vinden vandaag nog regelmatig resten van historisch wapengeweld. In de oude haven van Arnemuiden, aan de huidige Clasinastraat, werden twee (delen) van kanonnen gevonden: een gietijzeren scheepskanon en het achterstuk van een smeedijzeren achterlaadkanon. Dit maakte deel uit van een bombarde, een soort belegeringskanon. Beiden dateren uit eind zestiende/begin zeventiende eeuw en staan nu gerestaureerd te pronken in Museum Arnemuiden. Aan de voet van Fort Rammekens werden enkele zogenaamde kneppels gevonden. Twee kanonsballen die met een ijzeren staaf of een ketting aan elkaar vastgemaakt waren en een allesvernietigend effect op vijandige schepen hadden.

Kneppels uit Fort Rammekens (foto Marc Machielse).

Stankpotten en speelgoed

Opgravingen op het Scheldekwartier in Vlissingen brachten weer zogenaamde stankpotten aan het licht. De aarden kruiken werden gevuld met helse, al dan niet ontvlambare brouwsels naar de tegenpartij geslingerd. Een laatste vondst komt van de achttiende-eeuwse buitenplaats Essenvelt, net onder Middelburg. Hier werd in de vulling van de gracht een miniatuurkanonnetje gevonden, waarmee de lokale jongens ongetwijfeld vele heldhaftige veld- en zeeslagen gevoerd hebben.