Muurankers

Een opvallend element in de wanden van oude huizen zijn muurankers. Deze constructieve elementen zijn altijd van smeedijzer vervaardigd en hebben een belangrijke functie: zij bevestigen het uiteinde van een balk met de muur.

Ziende en blinde

Het is uiteraard van cruciaal belang dat de belangrijkste balken (de moerbalken) van een huis goed verankerd zijn. Dat voorkomt scheuren en verzakken. Er zijn twee soorten ankers, de ‘ziende’ en ‘blinde’. De laatste zijn geheel in de muur weggewerkt en dus niet zichtbaar, de ‘ziende’ ankers zijn op de muur bevestigd. De ‘schoot’ of ‘schieter’ is de staaf die aan de buitenzijde tegen de muur aandrukt en door het oog van een staart of veer is gestoken. Deze laatste is door de muur in de balk vastgemaakt. In de meest eenvoudige vorm is de schieter een rechte staaf.

Muuranker, met rechte staaf als ‘schieter’.

Sierankers

De ‘ziende’ muurankers, die dus zichtbaar zijn op een gevel, werden al spoedig voorzien van allerlei versieringen. Hierdoor ontstonden bijzondere sierankers. Iedereen kent wel de jaarcijfers, ankers in de vorm van een jaartal, die uiteraard het bouwjaar van het huis aangeven. Dit in tegenstelling tot opgeschilderde jaartallen.

Gewone muurankers met rechte schieters en muurankers in de vorm van jaarcijfers op de Sint Joris Doelen aan de Balans in Middelburg (2010).

Mode

Deze veelal in de achttiende eeuw in de kroonlijst aangebrachte jaartallen geven in de meeste gevallen het jaar van een grote verbouwing van het huis aan, en dan met name van de voorgevel. Het markeert de plaatsing van een nieuwe deurpartij, een andere raamindeling of zelfs hele voorgevel en het aanbrengen van een lijstgevel in plaats van een trap-, hals-, tuit-, klok- of andere gevel. Veel van die lijstgevels hadden dus te maken met de heersende mode.