Hercules in Westkapelle

Zeelands eerste provinciale archeoloog Jan Trimpe Burger schreef in de Encyclopedie van Zeeland dat het oudheidkundig bodemonderzoek hier begon in 1514. Want toen trof admiraal Filips van Bourgondië in Westkapelle een steen met een opschrift in Latijnse letters aan.

Op de steen kwam ook de naam Hercules voor. Het bleek om een altaarsteen te gaan, gewijd aan Hercules Magusanus: een samenvoeging van de Griekse heros Herakles of Hercules met Magusanus, oppergod van de Bataven en onder meer bekend van tempels in Elst en Empel.

Filips, een onwettige zoon van de Bourgondische hertog Filips de Goede, was in 1509 in Rome geweest en had grote belangstelling opgevat voor de klassieke beschaving.

Kasteel van Souburg

Sinds zijn Italiaanse reis bewoonde deze vriend van Erasmus het nu helaas totaal verdwenen kasteel van West-Souburg, dat hij danig liet verfraaien tot een soort renaissancepaleis met een passende hofhouding. Aan de beroemde historicus Gerardus Geldenhouwer in zijn dienst vertelde hij, dat Zeeland ooit aan Hercules moest zijn toegewijd, óf dat de held hier in de oudheid moest zijn geland.

Altaarsteen van Hercules Magusanus, gevonden in 1514 (KZGW).

Stichter van Westkapelle?

Latere Zeeuwse intellectuelen waren ook geboeid door de ‘exotische’ altaarsteen. Sommigen zagen in Hercules de stichter van Westkapelle. De steen, nu in de collectie van het Zeeuws Museum, was vroeger ingemetseld in een pilaar van de dorpskerk, ‘boven het bereik der menschen’, aldus Mattheus Gargon in zijn Walcherse Arkadia (1715-1717). Men meende dat de steen ooit in een plaatselijke ‘kapel’ had gestaan, die sindsdien met een flink deel van Westkapelle in zee was verdwenen. Sommige schrijvers dachten dat dit misschien het altaar was, dat de christelijke prediker Willibrord aan het eind van de zevende eeuw trachtte te vernielen. Als beloning kreeg hij van een plaatselijke bewaker een duizelingwekkende slag op zijn hoofd.

Later bracht men de altaarsteen in verband met het station van de Romeinse vloot in Germanië dat ergens bij Domburg en Vrouwenpolder heeft gelegen. Er zijn verschillende stukken dakpan met het stempel van de vloot op het strand gevonden.

Sneeuwpoppenfestival

Het toeval wilde dat Hercules een grote rol speelde in de mythische speculaties over de oorsprong van het Bourgondische Huis. Tijdens het beroemde sneeuwpoppenfestival in Brussel in januari en februari 1511 richtte Filips al een grote sneeuwpop van Hercules op. De vondst van de altaarsteen van zijn held drie jaar later moet hem wel een soort wonder hebben toegeschenen.