Een scheerbekken tegen onbalans

Uit een beerput aan de Spuistraat in Vlissingen kwam een zeer zeldzaam scheerbekken, geproduceerd in de tweede helft van de achttiende eeuw. Het is gemaakt van Japans Imari-porselein. Dit is de Europese verzamelnaam voor Japans porselein uit de stad Arita, dat speciaal voor de Europese markt werd geëxporteerd vanuit de haven Imari.

Plantenranken

Het scheerbekken, beschilderd in een blauw onderglazuur, is in een tweede bakgang onder hoge temperatuur (circa 1300° Celsius) gebakken in de oven. Het blauwe pigment versmolt zo met het veldspaatglazuur. Rood en goud zijn in bovenglazuurbeschildering aangebracht, die tijdens een derde bakgang op een lagere temperatuur zijn gebakken. De voorstelling toont een bladerkrans en plantenranken.

Het zeldzame Imari-scheerbekken uit de Vlissingse Spuistraat (foto WAD).

Van knippen tot aderlaten

Vanaf de middeleeuwen klopte je niet alleen aan bij de barbier voor het laten knippen van je haar of het bijwerken van je gezichtshaar. Voor het laten trekken van een tand of het uitvoeren van een aderlating was je bij hem ook aan het juiste adres. Hij werkte namelijk ook als chirurgijn. Tijdens een aderlating sneed de barbier-chirurgijn met een zogeheten laatvlijm de huid open en ving het bloed op in het bekken. Hij kon hiermee, zo geloofde men, de lichaamsvochten (bloed, slijm, zwarte gal en gele gal) in balans brengen. Als je van een van deze vier vochten te veel had, ontstond een onbalans die ziekten veroorzaakte.

De barbier aan het werk (achttiende eeuw).

Scheerbekkens in vele soorten

Wanneer de barbier zich volledig toelegde op knippen en scheren, verwerden deze bekkens tot scheerbekkens. De uitsparing in de rand zette de klant tegen de keel onder de baard, terwijl de barbier de baard schoor. Het bekken ving de haren en het scheerschuim op. Ook fungeerde het scheerbekken als uithangbord op straat. Scheerbekkens bestaan in hout, blik, koper, aardewerk en, zoals dit exemplaar uit de Spuistraat, in porselein

Literatuur

Bernard Meijlink, Bram Silkens en Nina Jaspers, Verhalen uit de fles. 700 jaar Vlissingen. De ontwikkeling van een havenstad door archeologische vondsten verteld (Amsterdam/Vlissingen 2015).