Slabberjan over de grens

Vaak wordt het slabberjanspel als een typisch Zeeuws spel beschouwd. Ook in Noorwegen, Duitsland en Italië bestaan echter spellen die lijken op slabberjan. Sommige uitdrukkingen evenals afbeeldingen op speelstukken zijn ook bekend in het buitenland. De precieze herkomst en geschiedenis van dit spel zijn niet bekend.

Gnav spel in Noorwegen.

Gnav-spel in Noorwegen.

Italië

Het Italiaanse cambio-spel is ontstaan omstreeks 1380. Dit spel vertoont grote overeenkomsten met slabberjan. Cambio betekent in het Italiaans wisselen of ruilen. Andere namen voor dit spel zijn matador of cuccu. Cambio was een geluksspel voor mannen. Ze verspeelden er vaak huis en haard mee. Het werd dan ook verboden, maar het verspreidde zich desondanks.

De speelkaart Cucco (koekkoek) van het Italiaanse cambio- of cuccu-spel

De speelkaart Cucco (koekkoek) van het Italiaanse cambio- of cuccu-spel.

Scandinavië

In Noorwegen en Denemarken kent men het gnav. In Denemarken was het al in de achttiende eeuw bekend. De speelwijze van gnav (dat ruilspel betekent) is vrijwel gelijk aan slabberjan.

Duitsland, Beieren en Oostenrijk

Het cambio-spel is vanuit Italië in Duitsland terechtgekomen. Hier kent men het als Vogelspiel. Het heeft veel overeenkomsten met slabberjan zoals wij dat kennen. Uit Beieren en Oostenrijk is het Hexenspiel bekend. Dit wijkt echter flink af van het slabberjanspel. Alleen de vijf hoogste matadoren, de cijfers en de nar zijn vergelijkbaar.

Typisch Zeeuws?

Is het gezelschapsspel slabberjan typisch Zeeuws? Meerdere spelen in Europa hebben overeenkomsten met slabberjan. Van enkele daarvan is bewezen dat ze reeds eeuwen geleden werden gespeeld. Met name het Italiaanse cambio is al bekend uit de veertiende eeuw. Het vermoeden bestaat dat slabberjan dus oorspronkelijk uit Italië afkomstig is. Het spel is vervolgens via Duitsland en Scandinavië bij ons terechtgekomen.