De Slag om Dishoek
Antwerpen werd tijdens de Tweede Wereldoorlog bevrijd door de geallieerden op 4 september 1944. Voor de doorstoot naar Berlijn en de bevoorrading van de geallieerde legers bij Antwerpen was het belangrijk dat de Westerschelde in geallieerde handen kwam. Dit was namelijk de enige vaarweg naar de wereldhaven van Antwerpen, met aan de monding het eiland Walcheren. Op 1 november 1944 brandde de slag om Walcheren los met onder meer de invasie bij Westkapelle. Twee afdelingen van het Royal Marine Commando vochten zich een weg door de duinen van Westkapelle naar Vlissingen. Op 2 november leidde het 47 Royal Marine Commando de aanval vanaf Zoutelande.
Op de top van de duinovergang staat een monument voor de gevallenen van het 47ste Commando. De commando’s stootten in de duinen van Valkenisse en Dishoek op vastberaden tegenstand met als gevolg dat vele mariniers hier sneuvelden.
Aan het einde van de ochtend van 3 november was de Duitse weerstand in Dishoek verslagen en daarmee was een einde gekomen aan hun beheersing van de Westerschelde. Daardoor was de bevoorradingsproblematiek van de geallieerden opgelost en konden ze de definitieve overwinning op nazi-Duitsland voorbereiden.
Wandelroute
Stichting Landschapsbeheer Zeeland heeft een wandelroute uitgezet rondom het slagveld van de beslissende slag om Dishoek in het kader van het vrij maken van de vaarroute naar Antwerpen. Via de teksten op de borden bij de vijf belangrijkste punten wordt het verloop van die slag kort uiteengezet. Hieronder volgt een weergave van deze vijf belangrijkste punten in de wandelroute.
Monument
Bij het monument zie je de vaarweg naar Antwerpen en de kustlijn vanaf Westkapelle. Daar was op 3 oktober 1944 de dijk gebombardeerd om Walcheren te inunderen. Vervolgens vond daar op 1 november vanuit Oostende (achter de horizon recht tegenover het monument) een invasie plaats. Veteranen, die ook op D-Day, 6 juni 1944, in Normandië waren geland waren unaniem van mening dat de strijd hier veel zwaarder was. De gevechten eisten tientallen doden van het 47 Royal Marine Commando. De namen van de gevallenen zijn weergegeven op het monument.
De vuurleidingsbunker bij Dishoek. Door de geallieerden umbrella bunker genoemd. (Bron: Stichting Landschapsbeheer Zeeland)
Umbrella
Na de verovering van de Duitse weerstand in Valkenisse op 2 november 1944 concentreerde de strijd zich bij een vuurleidingsbunker bij Dishoek. Aan de westrand van een hoge duintop hadden de Duitsers een grote bomvrije bunker van gewapend beton gebouwd als vuurleiding met een gewapend betonnen dak zwevend op vier ronde stalen pijlers. De Britten zagen er een paraplu in, vandaar de naam.
Slagveld
Het slagveld bij Dishoek is nog vrijwel geheel zoals het was tijdens de Slag om de Schelde. Hier werd aan het einde van de middag van 2 november 1944 de Britse opmars door de Duitsers tot stilstand gebracht. In de daaropvolgende nacht lagen de Britten en de Duitsers hier tegenover elkaar in stelling. Beiden wisten dat de volgende ochtend de beslissende strijd zou losbarsten. Dit vredige duinlandschap vormde in de nacht van 2 op 3 november 1944 de Britse frontlijn. De huidige begroeiing was er toen niet. Het was voor de commando’s gevaarlijk uit hun dekking te komen. Hun silhouet stak ’s nachts in het maanlicht duidelijk af tegen de lichte zandduinen. De Duitse verdedigers lagen boven op de duinheuvel met ruim zicht over het front.
Soldaten op het slagveld bij Dishoek (Stichting Landschapsbeheer Zeeland).
Noodboerderij
Restaurant en vakantieverblijf ‘Hof aan Zee’ is gevestigd op een van de grote nog overgebleven noodboerderijen op Walcheren. Deze zijn gebouwd in de jaren 1946-47, daar waar een boerderij door de oorlog was verwoest. Voorheen stond hier een hofstede die bij het bombardement op de batterij Dishoek op 28 oktober 1944 verloren ging. Het gebouw is onlosmakelijk met de oorlogsgeschiedenis van Walcheren verbonden en in het bijzonder met die van Dishoek. Op 28 oktober 1944 is de kustbatterij Dishoek in de duinen gebombardeerd. Hierbij is eveneens een hier gelegen boerderij verwoest en na de oorlog door een noodboerderij vervangen. De stijl is afwijkend van de Zeeuwse boerderijen die een Vlaams karakter hebben. Het gebouw is onderdeel van de oorlogsgeschiedenis van Walcheren en in het bijzonder die van Dishoek.
Bunkerverhalen
Het ‘museum’ van ‘Stichting Bunkerverhalen Dishoek november ’44’ is gevestigd in de bunkers van het laatste nog min of meer intacte slagveld uit de Slag om de Schelde. Het gaat om een indrukwekkende combinatie van geschiedenis en cultuur in een prachtig natuurgebied. In dit decor wordt het aangrijpende verhaal van de Slag om de Schelde en in het bijzonder dat van Dishoek verteld.
De hospitaalbunker is de toegang tot de voormalige kustbatterij Dishoek. Toen op 2 november een ernstig gewonde Duitse soldaat werd binnen gebracht was de pas afgestudeerde dienstdoende arts vertwijfeld: wat te doen? In de nacht ging hij met witte vlag naar de vijand. Hij legde de kwestie voor aan de Britse arts, kapitein dr. John O. Forfar, waarop die bereid was de gewonde op te zoeken. ‘Geneeskunde gaat boven vijandschap’, vond hij. Uit respect is een straat naar hem vernoemd.
Meer informatie
www.47commando.org.uk
www.bunkerverhalen.nl