Historische kerkhoven Brijdorpe en Looperskapelle
Looperskapelle en Brijdorpe zijn prachtige, verstilde buurtschappen. Looperskapelle ligt aan de Kapelleweg bij Scharendijke, Brijdorpe niet ver daarvandaan, aan de Ringdijk. De begraafplaatsen zijn respectievelijk sinds 1976 en 1966 gesloten. Een ‘nieuwe’ begraafplaats bevindt zich aan de Kapelleweg, ten noorden van Looperskapelle, in de richting van Scharendijke.
Door: Caroline Geluk, Stichting Landschapsbeheer Zeeland, november 2022
Nog regelmatig worden deze oude begraafplaatsen, waarvan de gemeente Schouwen-Duiveland de eigenaar is, bezocht door familieleden van de overledenen. De kerkheuvels zijn archeologische Rijksmonumenten. Deze begraafplaatsen zijn in landschappelijk, ecologisch en cultuurhistorisch opzicht erg waardevol.
Instandhouding, herstel en versterking
Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) richt zich op de instandhouding, het herstel en versterking van dit soort terreinen in het landschap van Zeeland en hun relatie met de omgeving. Al jaren onderhoudt SLZ, samen met een vrijwilligersgroep, in opdracht van de gemeente Schouwen-Duiveland deze gesloten begraafplaatsen. De werkzaamheden zijn gericht op herstel en langdurig behoud van de cultuurhistorische waarden en van de landschappelijke en natuurwaarden.
Er is helaas niet veel informatie meer te vinden over de geschiedenis van deze plekken. De precieze locatie en de geschiedenis van de oorspronkelijke kerkgebouwen zijn nagenoeg onbekend.
Van het merendeel van de stenen en zerken is het opschrift onleesbaar geworden, o.a. door begroeiing met korstmos. Korstmossen hebben waarde voor de biodiversiteit en zijn dus belangrijk om te behouden. Het is dus niet wenselijk deze stenen schoon te maken. Enkele stenen/zerken zijn verzakt, wat heeft geleid tot breuken en scheuren. Herstel van deze stenen en zerken is niet gewenst. De gemeente heeft een ‘gecontroleerd verval-beleid’. De aanwezige grafelementen en een aantal mensen die er begraven liggen zijn wel ooit in kaart gebracht.
Brijdorpe
Dit terrein van begraving (kerkhof), bewoning (terp) en een voormalige kerk, dateert uit de late middeleeuwen en betreft een van de grootste terpen van Zeeland. Het is een archeologisch monument en is opgenomen in het Rijksmonumentenregister. In verband met de aanwezigheid van skeletmateriaal heeft het terrein ook antropologische waarde. De begraafplaats is klein en rondvormig met een binnen- en een buitenring. Er is sprake van een lichte verhoging.
Op dit terrein van 2.300 m² zijn anno 2022 nog 23 graftekens zichtbaar: acht staande of halfstaande en vijftien liggende, waarvan één dubbel graf. Sommige graven hebben een steen met enkel een nummer. De plaats van deze grafstenen is op de kaart aangegeven.
De vaakst voorkomende naam op de grafstenen is Padmos. De meeste mensen die op de begraafplaats liggen zijn familie van elkaar. De volledige lijst van namen en data zijn hier te vinden.
De plaats van de grafstenen aangegeven op een kaart.
Looperskapelle
Dit terrein van begraving (kerkhof), bewoning (terp) en een voormalige kerk, dateert uit de late middeleeuwen. Het is een driehoekig terrein, wat kunstmatig is opgehoogd. Ooit was het waarschijnlijk een verhoogde woonkern. Het is een archeologisch monument en is opgenomen in het rijksmonumentenregister. In verband met de aanwezigheid van skeletmateriaal heeft ook dit terrein antropologische waarde. Over de oorsprong van de naam van het gehucht is geen eenduidigheid, maar er wordt gedacht dat ‘Loopers’ de naam was van een persoon met aanzien die mogelijk een kapel (later uitgebreid tot kerk) heeft gesticht op deze locatie. Deze kerk is in 1590 afgebroken ten behoeve van de fortificaties van Brouwershaven.
Op dit terrein van 1.000 m² zijn anno 2022 nog 34 graftekens zichtbaar: 26 staande of half staande en acht liggende, waarvan één dubbel graf. De graven zijn in goede tot redelijke staat, mede doordat een groot deel nog niet zo oud is (20e eeuw). De oudere graven zijn wat verzakt en vertonen enkele scheuren.
De plaats van de oude grafstenen aangegeven op een kaart.
De meest voorkomende namen zijn: Van der Weele, Bakker en Gast. De volledige lijst van namen en data zijn hier te vinden.
Geraadpleegde bronnen
www.erfgoedschouwenduiveland.nl
www.online-begraafplaatsen.nl
Folder ‘Gekrompen en verdronken dorpen op Schouwen-Duiveland’ van Stichting Landschapsbeheer Zeeland en Gemeente Schouwen Duiveland.