Franse begraafplaats, Kapelle

Na de capitulatie van de Nederlandse strijdkrachten op 14 mei 1940 poogden Franse militairen de Duitse opmars in Zeeland zo goed als mogelijk tegen te gaan. Vooral in en rond het dorp Kapelle vonden felle gevechten plaats tussen de oprukkende Duitsers en Franse militairen, die hardnekkig tegenstand boden. Veel Fransen moesten de strijd met de dood bekopen. Een aantal van deze militairen en tientallen landgenoten die gedurende de Tweede Wereldoorlog elders in Nederland sneuvelden, vonden hun laatste rustplaats op de Franse begraafplaats in Kapelle.

Frans ereveld op de begraafplaats in Kapelle (Erfgoed Zeeland).

Franse steun

Direct na de Duitse inval op 10 mei 1940 kreeg Nederland steun van het Franse leger. Op dezelfde dag nog kwamen Franse gemotoriseerde verkenningseenheden via Zeeuws-Vlaanderen Zeeland binnengereden. De troepen werden bij Breskens en Walsoorden de Westerschelde overgevaren en stroomden zo Walcheren en Zuid-Beveland binnen. De meeste eenheden rukten op naar westelijk Noord-Brabant, terwijl ook Franse troepen aan de Scheldemonding werden gestationeerd.

Hardnekkige tegenstand

Na het Duitse bombardement op Rotterdam op 14 mei capituleerde Nederland. De Franse aanwezigheid in Zeeland was reden om deze provincie bij de capitulatievoorwaarden uit te sluiten. Door deze regeling werd de Duitse opmars met enkele dagen vertraagd en konden de Franse troepen in Zeeland zich terugtrekken naar het zuiden. Nadat de Kreekrakstelling en de Zanddijkstelling op 14 en 15 mei waren gevallen, namen de Fransen een verdedigende stelling in aan de Westelijke Kanaaldijk van het Kanaal door Zuid-Beveland. Bij de Duitse opmars boden de Franse militairen hier hardnekkige tegenstand. Ook in het dorp Kapelle werd flink gevochten. Hier vonden op 16 mei op grote schaal man tegen man gevechten plaats, waarbij een groot aantal Franse militairen sneuvelde. Uiteindelijk waren een dag later in en nabij Kapelle 65 Fransen te betreuren.

Graven van onbekende gesneuvelden op de begraafplaats in Kapelle (Erfgoed Zeeland).

Frans ereveld

Na de oorlog werd de begraafplaats in Kapelle aangewezen als Frans ereveld. Hier werden de stoffelijke resten ter aarde besteld van alle militairen die onder Franse vlag op Nederlands grondgebied waren gesneuveld en niet naar Frankrijk werden gerepatrieerd. De Franse begraafplaats werd op 16 mei 1950 officieel in gebruik genomen. Op de begraafplaats liggen 229 militairen die in Franse dienst zijn gestorven. Daaronder zijn onder andere ook Marokkaanse en Algerijnse militairen.

Monumenten

Ook bevinden zich hier twee monumenten: een namenwand met zuil en mozaïek en een zuil, bekroond met de Gallische haan.

Monument met Gallische haan (Erfgoed Zeeland).

Het monument met namenwand is opgericht ter nagedachtenis aan alle militairen in Franse dienst die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog op Nederlands grondgebied zijn gesneuveld. Centraal staat een zuil, waarop drie mozaïeken zijn aangebracht, een kruis, de Gallische haan, de wapens van Nederland en Frankrijk en een Franse tekst. Aan weerszijden van de zuil bevindt zich een wand met de ruim 600 namen van de gesneuvelde Franse en koloniale militairen.

Het tweede monument is een natuurstenen zuil met inscriptie, bekroond met een Gallische haan. Het monument, geschonken door de burgerij van Kapelle, werd onthuld op 16 mei 1946 ter ere van de in en rond het dorp gesneuvelde Franse militairen.

Inwoners bekijken het onthulde monument op de Franse begraafplaats in Kapelle, 16 mei 1950 (ZB, Beeldbank Zeeland).

Jaarlijkse herdenking

Sinds 1950 wordt jaarlijks een herdenking gehouden. Vanaf 2003 wordt dit gedaan op of omstreeks 17 mei, de dag dat de Franse generaal Deslaurens omkwam bij de aftocht van zijn troepen van Vlissingen naar Breskens. De herdenking wordt georganiseerd door de gemeente Kapelle, in overleg met de Franse ambassade in Nederland en het Comité du Souvenir Français. Bij de ceremonie zijn de ambassadeurs of consuls van Frankrijk en van Marokko aanwezig, vertegenwoordigers van de Nederlandse Strijdkrachten, militaire attachés van diverse landen, veteranenorganisaties en Franse en Marokkaanse organisaties.

De jaarlijkse herdenking in Kapelle in 2012 (foto Gemeente Kapelle).

Tijdens de ceremonie vormen Natres-militairen een erewacht bij het monument, zijn er vaandeldragers van veteranenorganisaties, is er muzikale ondersteuning door een militaire kapel en leggen leerlingen van een Kapelse school samen met leerlingen van de Franse school uit Den Haag rozen op de graven.

Vanaf 2005 is de belangstelling voor de herdenking gegroeid met de jaarlijkse komst van Marokkaanse organisaties uit Den Haag, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Deze organisaties wonen de ceremonie bij om de Marokkaanse gesneuvelden te herdenken die in Kapelle begraven liggen.

Franse Week

Sinds 2013 wordt er rond de herdenking een Franse Week georganiseerd onder de noemer Toujours Kapelle. Informatie daarover vind je via de website van de gemeente Kapelle. De bijbehorende activiteiten worden voor en door Kapelse bewoners georganiseerd. Deelnemende organisaties zijn onder andere scholen, ouderenorganisaties, de horeca, kinderopvang en de bibliotheek. In de Franse Week wordt de hele bevolking betrokken en geïnformeerd over de Franse Slag. Tevens wordt de band met Frankrijk gevierd. Op de zaterdag na de herdenking is er sinds 2014 ook een Franse Slag Mars met wandelafstanden tot 40 km (www.franseslagkapelle.nl). Tijdens Toujours Kapelle is ook het Museum Memorial 40-45 Kapelle geopend (www.memorial4045kapelle.nl/).