Boterbabbelaars

In de zomermaanden zijn ze volop op historische en folkloristische markten te koop. Daar is ook te zien hoe ze worden gemaakt. Een van Zeelands bekendste streekproducten werd in de negentiende eeuw nog door menig huisvrouw zelf gemaakt. Maar ook werden ze in grote hoeveelheden door banketbakkers verkocht. De boterbabbelaar was geliefd als versnapering bij een kopje koffie of thee. Mede dankzij de grootschalige productie voor de markt door de Middelburgse suikerbakker J.B. Diesch raakte dit snoepje alom bekend.

De winkel van Diesch op de Markt in Middelburg in 1974, met een verklede jonge vrouw in een oude Walcherse dracht (ZB, Beeldbank Zeeland, foto J. Simonse).

Babbelaars zijn snoepjes. Ze werden in de negentiende eeuw in winkels verkocht of door huisvrouwen zelf gemaakt. Er bestonden ware specialistes in dat vak, die er door toevoeging van bijvoorbeeld cacao of kaneel een eigen smaak aan gaven. Babbelaars werden in de steden ook in winkels verkocht, vaak in combinatie met koek en banket. Begin negentiende eeuw waren er – zo kunnen we uit de kranten uit die tijd opmaken – nog babbelaars in alle soorten en maten: Goudse, Leidse en Zeeuwse babbelaars, citroen-, boter-, chocolade- en vanillebabbelaars, gele en zwarte babbelaars.

Bereiding

De basisbereiding van boterbabbelaars is als volgt. Boter, suiker, water en azijn worden in een pannetje gedaan en aan de kook gebracht. Het mengsel wordt op een bakplaat of andere harde (granieten) ondergrond uitgegoten en steeds opnieuw gekeerd, opgevouwen, weer uitgetrokken, net zolang tot het voldoende is afgekoeld en er een streng van kan worden gemaakt. Van deze streng worden kleine blokjes gesneden die – als ze verder zijn afgekoeld – zo kunnen worden gegeten. De boterbabbelaars werden vroeger tijdens een visite geserveerd bij het tweede kopje koffie of thee.

Assortiment Zeeuwse boterbabbelaars (beeldbank.zeeland.nl, foto Felice Buonadonna).

Streekproduct

De boterbabbelaar is uitgegroeid tot een van de bekendste Zeeuwse streekproducten. Dit is mede te danken aan de grootschaligere productie voor de markt door de Middelburgse suikerbakker Johannes Bernardus Diesch. Diesch vestigde zich in 1892 aan de Lange Burg (tegenwoordig Nieuwe Burg) in Middelburg. Hij specialiseerde zich in de bereiding van boterbabbelaars. Begin jaren twintig van de twintigste eeuw bracht hij de babbelaars in de welbekende blauwe blikjes op de markt. Veel toeristen kochten ze als souvenir. Het uiterlijk van de blikjes veranderde in de loop van de tijd, maar in Walcherse en Zuid-Bevelandse streekdracht gehulde vrouwen en kinderen bleven de boventoon voeren. Het bedrijf bestaat nog steeds, maar met een andere eigenaar en sinds 2011 ook met een nieuwe verpakking.

Demonstratie boterbabbelaars bakken (beeldbank.zeeland.nl, foto Ben Biondina).

Folklore

Ook streekdrachtverenigingen en folkloristische verenigingen hebben zich over de babbelaar ontfermd. Leden ervan demonstreren het ambachtelijk bakken van babbelaars op seizoenmarkten, tijdens folkloristische dagen en op andere locaties, bijvoorbeeld in verzorgingstehuizen. Voor de gelegenheid zijn ze dan in streekdracht gekleed.

Bronnen

ZB| Bibliotheek van Zeeland, Krantenbank Zeeland.
jbdiesch.nl.